به گزارش پایگاه خبری نقدینه، تفکیک نشدن حوزه اجرا از نظارت از بررسی اطلاعات مالی ناشران اوراق بهادار و بررسی و صدور انواع مجوز گرفته تا تایید صلاحیت مدیران و ..... همگی عاملی شد تا به گفته رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی ، امکان ایجاد زمینه فساد در بازار سرمایه فراهم شود. پور مختار معتقد است تا زمانی که زمینه فساد فراهم باشد ، مبارزه با مفسد بسیار مشکل خواهد بود. در عین حال پس از جابجایی های صورت گرفته در راس سازمان بورس و اوراق بهادار اقداماتی مانند ارسال اطلاعات مالی بصورت مستقیم بر روی سامانه کدال تا حدودی زمینه ابتلا به فساد کاهش یافت اما شرکت داری سازمان بورس ، دخالت در بازار سهام از طریق صندوق های سپاس و توسعه بازار ، نبود شاخص بورس کالا به عنوان سنجه مناسب عملکرد این بازار و بسیاری موارد دیگر مانع از رفع کامل آن شده است. در همین راستاپایگاه خبری بازار و سرمایه با محمد علی پور مختار نماینده مردم همدان و رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی به گفت و گو نشسته است که مشروح آن در ادامه می آید.
وضعیت بورس را که در این روز ها روندی کاهشی را طی می کند، چگونه ارزیابی می کنید؟
این روزها شاخص ها شرایط بهتری دارند اما در کل مطلوب نیستند . مخصوصا اینکه وضعیت بازار سهام برای سهامدارانکوچک هم مطلوب نیست .به اعتقاد بنده نباید اجازه دهیم بورس ما به دلایل مختلف سیاسی و غیر سیاسی ، دچار نوسان شدید بشود و با چالش های سنگینی مواجه شود . هر چند همه معتقدیم نوسان ذات بازار سرمایه است اما باید قبول کنیم نوسان به این شکل دلایل دیگری دارد که کم اعتمادی به بازار سهام یکی از دلایل آن است. به نظر می رسد برای جلوگیری از ریزش بیشتر بازار باید مدیریت سازنده ای را آغاز کرد . تا حدی که امکان دارد باید اعتماد صاحبان سهام را بازگرداند و شرایط را به گونه ای تغییر داد که آنها با روی خوش و در فضای آرامش ، سرمایه گذاری کنند.
این مدیریت از کجا و به چه ترتیبی باید صورت گیرد ؟
سازوکار آن معلوم است. در درجه اول این موضوع به نظارت جدی سازمان بر می گردد که به درستی در این موضوع دخالت کند.البته به گفته مدیران مربوطه در این راستا صندوق حمایتی هم ایجاد شده که می تواناز ظرفیت آن به گونه ای استفاده کرد تا جلوی هر نوع نوسان رو به پایین را بگیرد که به اعتقاد من در صورت مدیریت درست و غیر مداخله جویانه سازمان بورس ، این صندوق می تواند موثر عمل کند اما باید دقت کرد با این حرکت به تنهایی فضا تغییر نخواهد کرد.
همانطور که می دانید مدیریت صندوق توسعه در اوایل ایجاد ، خارج از بدنه سازمان بود اما بعد سازمان بورس از طریق مرکز مالی مدیریت آن را به دست گرفت و صندوق سپاس هم که در دوره ریاست آقای فطانت ایجاد شد، مدیریت اش به عهده سازمان بورس است . به اعتقاد شما این روند ،فساد ایجاد نمی کند ؟
البته خود سازمان بورس مدعی است که دخالتی ندارد و این صندوق حاصل منابع سهامداران است .
خیر منابع شرکت ها است ولی مدیریت اش با سازمان است و سازمان بورس بطور غیر مستقیم خرید و فروش می کند. مدیریت آن به ظاهر در اختیار مرکز مالی است که مورد بحث هم هست .
از این شکل و روندی که شما اشاره کردید ما اطلاع داشتیم .حتی اخیرا جلسه ای را با آقای فطانت رئیس سازمان بورس در کمیسیون برگزار کردیم و در مورد دخالت بورس مخصوصا ناظرین شرکت ها موضوعات و گزارشاتی مطرح شد و قبول داریم این نوع دخالت ها در نوسان ارزش و قیمت سهام تاثیر گذار بوده و محلی برای فساد است .
این موضوع را ابلاغ کردیم که نظارت شود و اجازه ندهد این موارد اتفاق بیفتد .اما جدای از آن ، بخشی از این اتفاقات به سازمان بورس و بخشی به بازار ثانویه برمی گردد ،اگر ما در روش فعلی صد در صد کار را به دست معدود افرادی بدهیم که خودشان می برند و می دوزند که این ایراد کار است و باید در سازو کار آن بازنگری شود .
منظور شما از بازنگری همان تغییر در قانون و مقررات است ؟
حالا هم می تواند تغییر درقوانین و مقررات و یا بررسی در نظارت غیر مداخلانه باشد . یعنی سازمان وظیفه اصلی خود را انجام دهد و نگاه جانبدارانه نداشته باشد. ناظر بر حمایت و یا برخورد با این شرکت ها نباشد در حالیکه گزارشاتی از بورس داشتیم که این موارد متاسفانه صورت می گیرد .در حالیکه اگر این موارد رعایت می شد به استحکام بازار می انجامید .
از طرف دیگر بحث مهمی که در جلسه ما با رئیس سازمان بورس مطرح بود ، نظارت دولت بر شرکت های بورسی خود است به عنوان مثال شرکت های پتروشیمی که در بورس هستند اینها چه بخواهیم و چه نخواهیم با مدیریت وزارت نفت سیاست خود را پی گیری می کنند و یا در وزارت رفاه در حوزه شستا و مجموعه های وابسته آن ها و یا وزارت نیرو هم به همین شکل ،شرکت های بورسی دارند . به هر حال باید خود این مجموعه ها احساس تکلیف کنند و از سهامشان حمایت کنند و حتی در این مورد تکلیف قانونی هم دارند که متاسفانه به درستی انجام نمی دهند .
صحبت از پتروشیمی ها کردید ، مسئولان پیشین بورس قیمت نرخ خوراک را دلیل ریزش بورس اعلام کردند و معتقد بودند سود این شرکت ها کاهش یافت و به بورس لطمه زد. نظر شما چیست؟
اثر داشت اما کمی بزرگ نمایی شد. در عین حال اثر نرخ خوراک پتروشیمی ها در سود بود ولی تاثیر خود را به شکل دیگری گذاشت .
البته این مجموعه تخصصی با مدیریتی با تحصیلات غیر مرتبط و نداشتن علم کافی در این حوزه اداره می شود که این موضوع در ریسک سرمایه گذاری تاثیر گذار است . نظر شما در این مورد چیست ؟
درست است .قطعا اگر این موارد دیده شود تذکر داده خواهد شد . مجلس در این زمینه ناظری در بورس دارد که می تواند این موارد را گزارش دهد. قطعا در این جایگاه تخصصی که مدیریت صندوق هایی با هدف کنترل بازار سهام را نیز به عهده دارد باید از افراد متخصص ، با تجربه کافی و سالم استفاده کرد .
آقای دکتر اگر ناظر بیاید و موضوعات را به شکل جزیی تری بررسی کند و اختیار جابه جایی ها و یا انتقال مدیران را هم داشته باشد آیا این می تواند سازنده باشد ؟
یکی از وظایف ناظر هم همین است .اینکه برای رفع ایرادات و اشکالات کار اگر به صلاح است ورود کند تا قانون درست اجرا شودو احیانا اگر تخلفی باشد تذکر و رسیدگی نماید و اگر تذکر بی فایده بود گزارش دهد .
شما هم می دانید که این شخص ناظر وجود دارد و جالب اینکه تخلف هم در بدنه صورت می گیرد ، اما اقدام خاصی برای رفع آن به کار گرفته نمی شود . فکر می کنید چه دلیلی وجود دارد ؟
البته نه تنها در بورس در همه جاها ما شاهد نواقصی در این زمینه هستیم .و یا کم کاری در بعضی کارها وجود دارد که این موضوع بیشتر به نحوه تنظیم وظایف مدیر و شخص برمی گردد که این وظایف وقتی درست اعمال نمی شود طبیعتا اخلال ایجاد می کند .
بعضی از مدیران اختیارات بیش از حد دارند که به راحتی می توانند در آن رانت وارد شده و فساد اقتصادی را در بورس بوجود آورند . به اعتقاد شما چه باید کرد ؟
موضوع پیچیده و گسترده است . شما در یک خط سوال می فرمایید ولی ما باید به پیچیدگی پاسخ بدهیم . ما متاسفانه در جاهای مختلفی شاهد فساد اداری و اقتصادی هستیم و مواجه می شویم با سوالی که چه باید کرد؟
به اعتقاد بنده آن چیزی که مد نظر است باید در درجه اول سازوکارهای فنی را مشخص و تقویت کنیم و ارتباط بین ناظرین و تصمیم گیران را با کسانی که در این حوزه مدیریت می کنند به شکل مطلوبی تعریف کنیم .ناظربورس نباید به فلان شرکت زنگ بزند که فلان کار را انجام بدهد در حالیکه متاسفانه در مواردی ناظر بورس این کار را می کند . که این موضوع باید حل شود.باید نظارت غیر مداخلانه و غیر منفعت طلبانه باشد این ناظر یا مدیر نباید خودش به طور مستقیم و غیر مستقیم ذینفع باشد که از این نوسان شاخص ها سود ببرد.ناظربورس که نباید به عنوان رقیبی در راستای کسب سود به شمار رود . ناظر باید ملاحظات را کنار بگذارد .اگر این کار را انجام ندهد ما شاهد عدم سلامت کار خواهیم بود
از طرف دیگر افراد و مدیران و دستگاه ها از جمله بورس باید از نفع احتمالی بورس خارج شوند .در واقع متعهد شوند دوستان و اقوام خود را در این قضیه منتفع نکنند با این روند که منافع هزاران سهامداررا مختل کنند ،این یعنی فساد اقتصادی در بورس ایجاد شود به عبارتی چرا بستر و زمینه فساد را در بورس فراهم کنیم و بعد دنبال راه حل و دلیل رفع آن بگردیم .
این نخستین بار است که مجلس به مقوله فساد وارد شده ، چرا در این چند سال گذشته مجلس کاری نکرده است ؟یک دوره که موضوع تعیین حد و مرز قانونی مطرح شد سازمان بورس نماینده ها را برای تفرج با خانواده های آنها به کیش برد و بعد در زمانی که بحث تحقیق و تفحص مطرح شد باز سازمان بورس نماینده ها را به بورس یونان برد که به نظر بورس قابل ملاحظه ای هم نبود و دیدیم که بحث تحقیق و تفحص هم به کناری رفت .البته شما در این دوره به درستی ورود پیدا کردید ولی طی 7 تا 8 سال گذشته کار خاصی انجام نشده است و زمینه فساد ریشه ای و پیچیده شده است .
درست است ما انتظار داریم که نمایندگان و کمیسیون ها کارشان را درست انجام دهند و با اختیار قانونی که دارند فارغ از تمایلات و ملاحظات این کار را به درستی پی گیری کنند .
پس چرا پی گیری نمایندگان مشهود نیست ؟
ما به این موضوع هم ایراد گرفتیم . اینکه باید بعد نظارتی مجلس را بیشتر کنیم ، چرا که این بعد به شدت ضعیف است .اما ما در کمیسیون اصل 90 سعی کردیم سازکارهای منفی را کنار بگذاریم و بدون ملاحظه ورود کنیم و بررسی ها را بر اساس منافع کشور در نظر بگیریم در این مورد دشمنان زیادی هم داریم ولی اشکالی ندارد ما یک تکلیف داریم که باید این را انجام دهیم تا بر اساس آن اصلاحات زودتر و بهتر انجام شود .
مستحضر باشید که ما در کمیسیون انواع تخصص ها را داریم ،کسانی در این مجموعه هستند که از نزدیک با روش ها و اصول مالی آشنا بوده و به این موضوع کمک می کنند .
به عنوان سوال آخر،تکلیف کانون سهامداران حقیقی چه شد ؟این کانون در زمان ریاست آقای صالح آبادی کنار گذاشته شد ، در حالی که وجود این کانون به دلیل منافع غیر شخصی بسیار کارآمد بود .
در مجموع ما پی گیر این موضوع هستیم. ادامه فعالیت کانون خوب است و ما به دنبال آن هستیم تا برای سالم سازی فضا از کسانی که به دنبال منافع ملی و نه شخصی هستند ، استفاده شود و حاصل آن نفعی برای سهامداران جز و کل باشد .