نقدینه - رونمایی از صورت‌های مالی برخی از پالایشی‌ها در سه‌‌‌‌‌‌‌‌ماه نخست سال از جمله شرکت پالایش نفت لاوان از سود‌سازی نماد‌های مذکور خبر می‌داد. این موضوع در روزهای آینده و با انتشار گزارش‌های بیشتر روی دیگری از عملکرد پالایشگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها دراولین فصل از قرن جدید را نشان خواهد داد.
گرچه در چند هفته اخیر رویه بازار بر همین منوال بوده با این حال به‌نظر می‌رسید اندک اندک با انتشار گزارش عملکرد شرکت‌های بورسی تنور معاملات داغ شود، اما این اتفاق نه‌تنها رخ نداد حتی در سومین هفته از تیرماه ارزش معاملات خرد سهام به کمترین میزان خود از ابتدای۱۴۰۰ رسید. کاهش تقاضا و خروج ادامه‌دار حقیقی‌‌‌‌‌‌‌‌ها از بازار طی هفته‌های گذشته به قدری ملموس بوده که سرمایه‌گذاران جدید برای ورود به این بازار انگیزه چندانی ندارند، این در حالی است که وضعیت بازارهای رقیب نیز چندان روبه‌راه نیست. در ماه‌های گذشته کارشناسان بورسی کمبود نقدینگی به‌دنبال کاهش میزان تقاضا را از اصلی‌ترین علل رکود بورس عنوان کرده‌اند. در بازارسهام خریدار چندانی وجود ندارد و همان اندک سرمایه‌گذاران خرد نیز رغبت زیادی برای انجام معاملات جدید ندارند.
از سوی دیگر رفتار حقوقی‌ها نیز (که معمولا در چنین شرایطی زیر ذره‌بین سایر سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد) با کمترین افت و خیز همراه است. به اعتقاد تحلیلگران بورسی در هفته جاری نیز بازار سرمایه درگیر نوسانات میان‌مدت خواهد بود. در این هفته بازار حداقل با دو واکنش از سوی سرمایه‌گذاران روبه‌رو خواهد بود. اکثر معاملهگران در هفته‌های اخیر اخبار مرتبط با سود بانکی را به دقت پیگیری می‌کردند. پرونده این موضوع اگر در روزهای آینده وارد فاز جدیدی از تغییرات شود به‌صورت مستقیم بازارسهام را مورد هدف قرار میدهد. یکی دیگر از مباحث پرحاشیه و اثرگذار بر روند دادوستدهای بورسی، تصویب عرضه خودروهای داخلی در بورس‌کالا است که انتشار این خبر از روز سه‌شنبه هفته قبل خیال بازار را تا حدودی راحت کرد.
تغییر در سبک سیاستگذاری‌های قیمتی گرچه در سال‌های اخیر از سوی فعالان بازارهای مختلف موردمطالبه قرار گرفته اما از آنجا که اعمال برخی قوانین و مصوبه‌ها در اقتصاد کشور همواره با بی‌ثباتی و حواشی بسیار همراه بوده است، برای سرمایه‌گذاران چشم‌انداز روشنی از آینده بازارهای مختلف ترسیم نمی‌کند، با این‌حال باید دید در هفته جاری سهامداران و سرمایه‌گذاران چه استراتژی برای پول‌های خود می‌‌‌‌‌‌‌‌چینند.
آنسوی واکنش‌ها به تغییرات جدید
پس از کش و قوس فراوان شورای‌عالی بورس و اوراقبهادار، عرضه خودرو در بورس‌کالا را با هماهنگی وزارت صمت تصویب کرد. این خبر در نوع خود می‌تواند سیگنالی مثبت برای بازار محسوب شود. قیمت‌گذاری دستوری کالاها در سال‌های اخیر صدای فعالان اقتصادی را درآورده است. دخالت دولت در سازوکار قیمت‌ها به بهانه کنترل بازار در سال‌های گذشته نه‌تنها جلوی افزایش بی‌رویه قیمت را نگرفته، بلکه منجر به ایجاد رانتی گسترده به نفع برخی افراد شده است. در همین رابطه محمد شکری، کارشناس بازارسرمایه با بیان این مطلب می‌گوید: در صورتی‌که خللی در اجرای این مصوبه ایجاد نشود، قیمت‌گذاری شرکت‌ها به‌درستی می‌تواند سمت و سوی بازار سرمایه را تغییر دهد. با قیمت‌گذاری دستوری و دخالت نابجا در سیاستگذاری‌های قیمتی صرفا افرادی خاص از آن منتفع می‌شدند اما هم‌اکنون و با تغییر در شیوه قیمت‌گذاری خودرو که با حذف سازوکار مداخله‌‌‌‌‌‌‌‌گری سیاستگذار همراه است بهطور حتم منافع خودروساز و مصرف‌‌‌‌‌‌‌‌کننده تامین می‌شود.
به گفته وی، تداوم این روند بازگشت تعادلی بازارسهام را سرعت خواهد بخشید. طرح عرضه خودرو در بورس‌کالا برای خودروسازان مزایای بسیاری خواهد داشت ودر نهایت منجر به بازشدن مسیرهای جدید تامین‌مالی خواهد شد. البته در مورد جزئیات این طرح چند ابهام وجود دارد اما باید دید این طرح با چه سازوکارهایی اجرایی خواهد شد. معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس‌کالای ایران، تامین‌مالی خودروسازان و اوراق گواهی سپرده و سلف موازی استاندارد را از مواردی که برای شرکت‌های خودروسازی در نظر گرفته‌شده، اعلام کرده است؛ با این حال باید دید چه اتفاقاتی در روزهای آینده رخ خواهد داد.
وی ضمن اشاره به وضعیت نوسانی تالارشیشه‌ای بیان می‌کند: روند نوسانی بازار سرمایه تحت‌تاثیر متغیرهای اثرگذار خارجی ایجاد شده است. بر همین اساس تا زمانی‌که عوامل مذکور بدون‌نتیجه ادامه یابند نقدیگی وارد بورس نخواهد شد. بازارسهام از اواسط سال۹۹ تاکنون بارها بر اثر انتشار اخبار سیاسی و اقتصادی تغییر مسیر داده به‌طوری که افت و خیزهای جدی را پشت‌سر گذاشته است. در هفته‌های گذشته نیز شاهد خروج سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی از بازار بودیم که ارزش معاملات روزانه را با تنزل شدیدی مواجه کرده است، اما به‌نظر می‌رسد بازار در این هفته با فراز و فرود کمتری روبه‌رو شود. این کارشناس، اخبار مرتبط با سود بانکی را یکی از چالش‌های پیشروی سهامداران عنوان و اظهار می‌کند: هرگونه تغییر در سیاست‌های بانکی تغییرات گسترده‌ای در وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها ایجاد خواهد کرد. با توجه به اینکه سهامداران بورسی در دوسال اخیر نتوانسته‌اند بازدهی مطلوب و عایدی دلچسبی از پرتفوی خود به‌دست آورند، با افزایش نرخ بهره امکان واکنش منفی سهامداران وجود دارد. به‌نظر می‌رسد وضعیت گروه‌های خودرویی در هفته جاری متفاوت‌تر از سایر رقبا دنبال شود. این موضوعات می‌تواند روند جدیدی از دادوستدها را رقم بزند.
معاملهگران بورسی در هفته گذشته شاهد سرخپوشی تابلوهای معاملاتی بودند. اگرچه روز چهارشنبه شاخصکل بورس اوراقبهادار تهران روند خود را سبزپوش خاتمه داد اما رشد ۴۴/ ۰درصدی شاخصکل در روز چهارشنبه نیز نتوانست جور روزهای سخت گذشته را بکشد. با قرارگرفتن شاخصکل درسطح ۴۹۰/ ۱میلیون واحدی برخی از کارشناسان نسبت به معاملات روزهای آینده اظهار امیدواری بیشتری می‌کنند، اما برخی دیگر از تحلیلگران نیز معتقدند روند فعلی نمی‌تواند به منزله بازگشت شاخص به مسیر صعودی و یا حتی تعادلی باشد. بازارسرمایه با ریسکهای بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند به‌طوری‌که می‌توان گفت افسار بازار در دستان چند متغیر اثرگذار است. این عوامل که مجموعه‌ای از تحولات سیاسی و اقتصادی را در خود گنجانده به دلیل چشم‌اندازی نامشخص مانع از بازگشت معاملات به مسیر اصلی مسیر می‌شود.
افسار بازار دست پالایشی‌ها؟
روز چهارشنبه بازار توانست تا حدودی خود را از باتلاق ریزش نجات دهد اما با توجه به تداوم ریسکهای متعدد در بازار همچنان نمی‌توان به پایان اصلاح قیمت سهام امیدوار بود. مهدی رضایتی، کارشناس بازار سرمایه در همین رابطه می‌گوید: خروج سهامداران از بازار در حالی ادامه دارد که نمی‌توان زمانی برای پایان این خروج‌ها اعلام کرد. جریان دادوستدها در پایین‌ترین سطح خود دنبال می‌شود. در چنین وضعیتی نمی‌توان انتظار رشد و بازگشت به مدار صعودی را داشت، اما از آنجا که گزارش فصل اول شرکت‌ها طی چند روز آینده بر روی سایت کدال قرار می‌گیرد، ممکن است واکنش‌ها به گزارش‌های مذکور مثبت باشد. بنا بر گزارش‌های مطلوبی که ممکن است منتشر شود احتمالا تک سهم‌ها در شرایط مناسب‌تری قرار می‌گیرند اما این امر دلیل بر تعمیم‌دادن شرایط فوق به کل بازار نیست.
وی اظهار می‌کند: حتی با رشد اندک تک‌سهم‌ها نیز بازار مجالی برای صعود به ارتفاعات بالاتر ندارد. روند نوسانی همانند هفته‌های قبل از در انتظار تالارشیشه‌ای است. روند نوسانی به منزله سقوط و اصلاحات بیشتر نخواهد بود. در همین راستا به‌نظر می‌رسد شاخص هموزن بدون افت و خیز چشمگیر به روند خود ادامه دهد، اما وضعیت صنایع بزرگ متفاوت خواهد بود. این دسته از شرکت‌ها تحت‌تاثیر قیمت‌های جهانی که در حال‌حاضر نزولی است قرار خواهند گرفت. روند منفی قیمت‌ها در بازار کامودیتی، صنایع مرتبط بورسی را تحت‌تاثیر منفی قرار میدهد و انتظار می‌رود با کاهش قیمت مواجه شوند.
وی با اشاره به انتشار گزارش عملکرد شرکت‌های پالایشی در روزهای آینده و اثرگذاری آن بر روند معاملات بیان می‌کند: همان‌طور که در روز چهارشنبه مشاهده کردیم ردپای چند‌نماد پالایشگاهی در پیشروی شاخص به چشم می‌خورد. رونمایی از صورت‌های مالی برخی از پالایشی‌ها در سه‌‌‌‌‌‌‌‌ماه نخست سال از جمله شرکت پالایش نفت لاوان از سود‌سازی نماد‌های مذکور خبر می‌داد. این موضوع در روزهای آینده و با انتشار گزارش‌های بیشتر روی دیگری از عملکرد پالایشگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها دراولین فصل از قرن جدید را نشان خواهد داد. به‌نظر می‌رسد با انتشار گزارش فصلی شرکت‌ها روند رشد تقاضا در برخی شرکت‌ها با تغییراتی عمده روبه‌رو شود. در این میان با توجه به جریان معاملات روز چهارشنبه ممکن است طی روزهای آینده شاهد رونق تقاضا و کاهش عرضه از سوی زیرمجموعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گروه فرآورده‌های نفتی باشیم، اما نکته‌ای که نباید از کنار آن به‌راحتی عبور کرد آن است که بازارسهام حتی با وجود وضعیت مناسب احتمالی گزارش‌های گروه‌های پالایشی به‌شدت تحت‌تاثیر وضیت مجهول‌الحال بازارهای جهانی است به گونه‌ای که کوچک‌ترین تغییرات در این مسیر بازار داخلی را با تنش‌های بیشماری همراه می‌‌‌‌‌‌‌‌سازد.
به گفته رضایتی، بازار برای خیز صعودی نیازمند محرک قوی و جدی است. هم‌اکنون به غیر از انتشار گزارش‌های فصلی شرکت‌ها محرک قدرتمندی که بتواند سمت و سوی جدیدی به عرضه و تقاضا دهد وجود ندارد. این هفته بازار نیز با نوسان همراه خواهد بود اما کم تنش.
بازار در تلاطم
«وضعیت بازارسرمایه به عوامل خارجی وابسته‌تر از عوامل داخلی است.» این را محمدرضا امامی، کارشناس بازارسرمایه می‌گوید. وی در همین رابطه اظهار می‌کند: در میان بازارهای دارایی، بورس تهران در فروردین‌ماه توانست گوی رقابت را از رقبای خود برباید. این مهم تحت‌تاثیر قیمت‌های جهانی و خیز بلندی که برداشته بودند اتفاق افتاد، اما بعد از قرارگرفتن کامودیتی‌ها در مسیر نزولی بازار سهام نیز روندی متفاوت از قبل در پیش گرفت، از این‌رو تا وضعیت قیمت‌های جهانی بر این مدار است، نمی‌توان انتظار رشد قیمت سهام در بورس را داشت. بازارسرمایه تابستان را نیز ملال‌آور آغاز کرد. کاسته‌شدن از میزان ارزش معاملات روزانه جزئی از روند بازار شده‌است.
برهمین اساس معاملهگران بازار سهام با توجه به آخرین تحولات جهانی و نیم‌نگاهی به سیاستگذاری‌های بانک‌های مرکزی در حال رصد کردن بورس هستند. کاهش ارزش معاملات روزانه که با افت قیمت‌های جهانی همراستا شده است نشان میدهد این بازار تا چه میزان تحت‌تاثیر این عوامل رنگ عوض می‌کند. این وضعیت متعاقبا با در دستور کار قرارگرفتن سیاست‌های احتمالی انقباضی فدرال‌‌‌‌‌‌‌‌رزرو آمریکا و اعمال تغییرات جدید درخصوص افزایش نرخ بهره در راستای کنترل وضعیت تورمی سایه خود را بر سر بازارسهام گسترانده است، از این‌رو با بختک عوامل یادشده بازار نمی‌تواند نفس راحتی بکشد.
وی با اشاره به خبر تصویب عرضه خودروهای داخلی در بورس‌کالا اشاره می‌کند و بیان می‌کند: نظام قیمت‌گذاری خودرو در داخل کشور مبتنی بر سیاست‌های دستوری اداره می‌شود. این موضوع صدای خودروسازان را درآورده است. درواقع خودروسازان با خلاص‌شدن از وضعیت فعلی می‌توانند گام‌های بلندی به سمت رشد بردارند. به‌نظر می‌رسد در هفته جاری بازار به این خبر چراغ‌سبز نشان دهد. گذشته از این موضوع در مورد قیمت‌گذاری واگذاری بلوکی نیز ابهاماتی وجود دارد و مشخص نیست که این مبحث به چه سرانجامی برسد. در صورت تعیین‌تکلیف آن شاید بازار با محرک دیگری برای رشد روبه‌رو شود.
وی در پاسخ به اینکه آیا ممکن است شاخص در روزهای آینده شیب نزولی به خود بگیرد نیز توضیح میدهد: شاخص در همین حوالی با نوسان دست و پنجه نرم خواهد کرد. بازارسرمایه به‌رغم بازارهای موازی در مواجهه با رخدادهای مثبت بی‌تفاوت عمل کرد. افزایش نرخ دلار نیمایی و رشد قیمت‌ها در بازارهای دارایی نتوانست عکس‌العمل بجایی از بازیگران بورسی برجای بگذارد.
این روند که با خروج پول همراه بود، موج جدیدی از ناامیدی را نسبت به سرمایه‌گذاری‌های بورسی به‌وجود آورده است، اما با همه این اوصاف به‌نظر نمی‌رسد جایی برای ریزش بیشتر وجود داشته باشد. اگر موضوع قیمت‌گذاری دستوری و حواشی ایجاد شده در بورس‌کالا رنگ ببازد بهطور حتم وضعیت بهتری در انتظار بازار سهام خواهد بود. تنها نقطه عطفی که در روزهای آینده در انتظار بازار است انتشار گزارش‌های شرکت‌هاست که ممکن است دادوستدها را وارد چرخه جدیدی کند. اغلب معاملهگران در هفته‌های قبل در صف‌فروش قرار داشتند که انتظار می‌رود این رویه تا حدودی اصلاح شود و شاهد تحرکات جدیدی از سوی سهامداران نسبت به برخی سهام باشیم.