بدون شک هیچ عقل سلیمی نمی پذیرد که همه چیز اقتصاد و سیاست کشور به بود و نبود یک توافق گره زده شود و تنها راه صواب و گمراهی را عبور از آن بداند.
اما سنگین شدن فضای روانی حاکم بر بازار سرمایه و تکاپو برای یافتن دستاویزی که بتواند این بازار را دوباره به روزهای اوج خود بازگرداند، باعث شده تا معامله گران تالار شیشه ای به تماشاچیان پر و پا قرص اخبار و اظهار نظرهای منتشر شده درباره وقایع سیاسی از سوی رسانه ها و شبکه های اجتماعی تبدیل شوند.
در اوج حساسیت هایی که این روزها بازار سهام به اخبار پیرامونی مذاکرات هسته ای پیدا کرده، باید تغییر رفتار معامله گران بورس را نیز مورد توجه قرار داد. رفتاری که به نظر می رسد بر خلاف دوره رکود 18 ماهه بازار سهام به سمت منطق و هوشمندی سوق یافته است.
اوج این رفتارها در روز گذشته و در میانه ساعت معاملات بازار سهام به خوبی مشهود بود. وقتی با تقاضای فروش سهام از سوی عده ای اندک شاخص های بورس با افت محسوسی مواجه شد، بلافاصله از سوی حقیقی ها آرام آرام به مدار صعودی بازگشت و در پایان معاملات ، بازاری مثبت را به نمایش گذاشت هر چند که حجم کلی معاملات سهم چندان قابل اتکا نبود.
افزایش انتظارات آتی از چشم انداز روشن بازار سرمایه به تبع بهبود سودآوری و کاهش محدودیت های تاثیر گذار بر تولید و فروش شرکت ها به آرامی به افزایش امید سرمایه گذارانی منجر شده که معتقدند یکی از بزرگترین ریسک های تاثیر گذار بر بازار سهام حذف خواهد شد.
در شرایط کنونی فعالان و معامله گران بورس با اعتقاد به ارزندگی قیمت سهام به دنبال خرید سهام صنایع پیشرو از جمله خودرویی ها،حمل و نقل دریایی، بانک ها و همچینی پالایشگاه ها هستند با این اعتقاد که رفع محدودیت های نقل و انتقال ارزی و نفتی می تواند بر سودآوری آنها اثر مستقیم مشهودی داشته باشد.
اغلب کارشناسان بازار سرمایه بر این نظر متفق القول هستند که با کاهش و یا حذف محدودیت های نقل و انتقال ارزی و معاملاتی در حوزه بین المللی ، شرکت ها به جای تمرکز بر رانت و سود های غیر عملیاتی به سمت بکارگیری ظرفیت کامل و تولید و فروش و به در نتیجه تحقق سود های واقعی سوق خواهند یافت. این رخداد به رشد اقتصادی و بهبود اشتغال در کنار رضایت سهامداران را در بر خواهد داشت.
در این میان تلاش متولیان بازار سرمایه برای ایجاد فضایی شفاف تر و عادلانه برای همه ذی نفعان این بازار با تعریف ابزارهای معاملاتی کارآمد و همچنین رفع نواقص گذشته و یافتن راهکارهای عملیاتی برای آنها به اعتبار بازار سهام و نیز اعتماد سرمایه گذاران افزوده است. شنیدن صدای منتقدان و استقبال از راهکارهای ارایه شده برای بهبود فرایند معاملات بازار نیز از دیگر اقدام های شایسته ای است که طی این مدت از سوی متولیان بازار سرمایه صورت گرفته و به نظر می رسد، با افزایش انتظار ها برای ایفای نقش پررنگ تر این بازار در اقتصاد تداوم این رویکرد سازنده ضروری است.
تاکید رییس جمهور روحانی بر نقش سازنده بازار سرمایه و عدم دخالت مستقیم دولت در بورس نیز از دیگر مواردی است که نقش این بازار را بیش از پیش برجسته کرده است. در این زمینه دستور ریاست جمهور برای برخی اصلاحات در بازار سرمایه و تاکید بر ایجاد زمینه برای افزایش تامین مالی ارزان قیمت بنگاههای اقتصادی از طریق بازار ثانویه همسو با ابلاغ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر نیز بر اهمیت بازار سهام افزوده است.
این در حالی است که هنوز در زمینه رفتار صندوق ها و شرکت های سرمایه گذاری عمومی و شبه دولتی که به اصطلاح از آنها با عنوان حقوقی ها یاد می کنند بازار سهام با ابهام و بی اعتمادی مواجه است. حقوقی هایی که به نوعی نمایندگان دولت در بازار سرمایه هستند و در مواجه با مدیران و ذی نفعان خود ناگزیر به فروش سهام به هر قیمتی هستند.
در روز گذشته متولی بازار سهام حقوقی ها و شرکت های سرمایه گذاری بزرگ را گرد خود جمع کرد تا با بررسی آخرین وضعیت بازار و متغییرهای تاثیر گذار بر آن بر سر حمایت همه جانبه از بازار سرمایه با آنها پیمان ببندد. اما نکاتی همچون مطابقت عرضه های سازمان خصوصی سازی با بازار سرمایه و عدم عرضه های خرد و بلوک و یا تلاش برای نهایی شدن موضوع قیمت گذاری نرخ خوراک مجتمع های پتروشیمی در راستای صرفه و صلاح شرکت ها بیشتر از آنکه به رفع ابهام بازار سرمایه بیانجامد به افزایش سردرگمی ها منتهی خواهد شد. در حال حاضر موضوع خوراک پتروشیمی ها همچنان محل مناقشه میان وزارت نفت و فعالان بخش خصوصی است و از قرار معلوم حول نرخ 13 سنت می گردد.
عرضه‌های خرد سازمان خصوصی سازی نیز گاهی اوقات بطور قطره چکانی در برخی نماد های معاملاتی پرتقاضا ادامه دارد و در شرایطی که دولت با کسری بودجه مواجه بوده و این سازمان چاره ای برای تحقق اهداف خود ندارد، هیچ تضمینی برای فروش بی مهابای سهام از سوی این نهاد دولتی وجود ندارد.
به دور از واقعیت نخواهد بود که دولت به عنوان بزرگترین سهامدار بازار سرمایه اگر اراده‌ای مبنی بر حمایت بازار سرمایه دارد می بایست، ابتدا از خود شروع کرده و دستکم برای افزایش اعتماد سرمایه گذاران به این بازار از دستورهای فروش خود به صندوق ها و نهاد های وابسته فعال در بورس صرفه نظر کند.
در چنین شرایطی بدیهی خواهد بود که بورس به عنوان بازاری که در آن قیمت آینده کشف می شود بتواند جایگاه موثری با بکارگیری همه بازیگران حقیقی و حقوقی بازار در اقتصاد به دست گیرد و همچنان به عنوان تنها گزینه جذاب سرمایه گذاری میزبان سرمایه های سرگردان جامعه و بکارگیری آنها در چرخه های صنعت ایرانی از طریق تامین مالی ارزان قیمت برای بنگاههای اقتصادی بکار گرفته شود.