به گزارش پایگاه خبری نقدینه، در خصوص تاریخچه نگارش و خروج این اثر تاریخی از ایران می‌توان چنین گفت: نگارش شاهنامه طهماسبی در سال 928 هجری قمری آغاز شد. دو سال بعد شاه اسماعیل از دنیا رفت و شاه طهماسب که نوجوانی 11 ساله بود بر تخت سلطنت نشست. بدون شک یک نوجوان توانایی توجه به فرهنگ در عین کشورداری را ندارد. اما ادامه کار نگارش شاهنامه نشان می‌دهد مشاورینی در کنار او حضور داشتند که موضوع را پیگیری کردند و سرانجام در سال 948 نگارش این اثر هنری به پایان رسید.
در آن زمان سلطان سلیم اول سلطان عثمانی از دنیا رفت و فرزندش سلطان سلیم دوم به حکومت رسید و مانند پدرش علاقه وافری به کشورگشایی داشت. نگرانی از علاقه سلطان جدید به کشورگشایی مانند پدرش باعث شد هیأتی 400 نفره از ایران هدایایی به بارگاه او ببرند که شاهنامه طهماسبی یکی از آنها محسوب می‌شد.
این شاهنامه تا اواخر حکومت عثمانی در خاک این کشور باقی ماند اما در دوره ضعف این حکومت، این کتاب نیز جا به جا شد و در اوایل قرن 20 در اختیار یک فرانسوی قرار گرفت. پس از مرگ این فرانسوی، وارثین او شاهنامه را به دوتون که یک ثروتمند آمریکایی و رئیس موزه متروپولیتن نیویورک بود فروختند.
مالک جدید شاهنامه ابتدا به بهانه عکس‌برداری و در واقع برای فرار از مالیات، این اثر هنری را ورق ورق کرد و 78 برگ آن را به موزه متروپولیتن اهدا کرد و بخش دیگری از اوراق را در حراجی‌ها به فروش رساند. این کتاب که تا سال 1960 میلادی یکپارچه بود در این سال دچار یک جنایت وحشتناک فرهنگی شد و هر برگ آن به گوشه ای از دنیا رفت.
118 برگ شاهنامه در اختیار دوتون باقی مانده بود. پیش از انقلاب‌اسلامی تلاش‌هایی برای پس گرفتن آن انجام شد اما به نتیجه نرسید. پس از پایان دفاع مقدس، مرحوم دکتر حسن حبیبی موضوع را پیگیری کرد و مذاکراتی برای این مسئله با وارثان دوتون انجام شد. در آن زمان برای فروش این اوراق 15 میلیون دلار درخواست شد که با توجه به شرایط اقتصادی دولت بسیار زیاد بود. سرانجام یک نقاشی در موزه هنرهای معاصر به مبلغ 15 میلیون دلار فروخته شد تا به ازای آن این شاهنامه خریداری شود.
اورهان پاموک درباره این اثر ارزشمند نوشته‌است: «بسا که هنرمندان و نقاشان طراز اول عثمانی در حسرت دیدن نگاره‌های شاهنامه شاه طهماسبی به تب و تاب افتادند..،» و افزود: «این اثر از مرزهای تاریخ و جغرافیا گذشت. محققان بریتانیا و ایتالیا و آمریکا و هنرشناسان فرانسه و آلمان سال‌ها به آن پرداختند و شیفتگی و شیدایی خود را صادقانه بازگو کردند و بدینسان، عنوان گران‌ترین اثر هنری تاریخی ایران را از آن خود کرد. »
این اثر برای طالبان هنر سرچشمه تعلیم است و از رنگ و طرح نقاشی تا فنون کتاب آرایی آموزش ویژه دارد . برای نقادان کمک و معیار است و با ترازوی آن می‌توانند درون‌مایه هنر را دریابند و محک بزنند. برای جامعه‌شناسان و مورخان رمز گشاست و گویا، آنجا که در نگاره‌ای بر سر در بنایی که مجلس کیانیان را نشان می‌دهد، کتیبه‌ای نقش بسته با حدیثی از پیامبر که من شهر علمم، علی باب آن. برای هنرمندان منبع جوشان الهام است و مصداقش هزاران هزار اثر. برای هر ایرانی در هر کجای جهان، پشتوانه‌ای قوی است که از باد و باران نیابد گزند.
بانک‌پاسارگاد برای آشنایی بیشتر فرهنگ‌دوستان کشور با این اثر، تعدادی از این مجلدها را برای اهدا به ارگان‌های بزرگ فرهنگی کشور از جمله دانشکده‌های هنر در نظر گرفته که به مرور زمان در حال اهدا هستند.
"دریافت فایل PDF صفحاتی از شاهنامه شاه طهماسبی"
