در آن زمان، هیجان خرید در بازار موج می زد و بسیاری از سهامداران به دنبال کسب سودهای کوتاه مدت و جبران بخشی از زیان های متحمله در 1.5 سال اخیر بودند. «تحلیل» ، در تصمیمات بسیاری از افراد، نقش پررنگی ایفا نمی کرد و به نوعی هر کس هر چه توانست خرید!
به مروز زمان و با فروکش کردن تب هیجانی بازار، فضا کمی شفاف تر شد و به نوعی نمادها غربال شدند و کم کم مشخص شد که برخی از نمادها فقط و فقط به واسطه جو روانی «خرید به هر قیمتی» با اقبال مواجه شده بودند و پس از به تعادل رسیدن اوضاع، این سهم ها نیز خیلی زود متعادل شدند و بعضا با کاهش قیمتی چند درصدی مواجه شدند.
به مرور، اخبار و حواشی پیرامون بحث هسته ای، هر روز بیشتر و بیشتر شد و اظهارات و موضع گیری های متناقض طرفین آنقدر ادامه پیدا کرد که در بازار سرمایه کشورمان نیز ورق برگشت.
در 40 روز گذشته، حس بی اعتمادی، ترس ، ریسک گریزی و رفتارها و عکس العمل های هیجانی نسبت به کوچکترین موضع گیری های مقامات رده چندمی کشورهای مختلف، در سهامداران پدیدار شده و هر روز تشدید می شود.
تصمیمات سرمایه گذاری بسیار کوتاه مدت شده است. افراد با انتشار کوچکترین خبر، خیلی سریع و بدون در نظر گرفتن ابعاد مختلف آن خبر و نحوه و شدت تاثیرگذاری آن بر بازار و سهم خود – اقدام به فروش می کنند.
نکته جالب آن است که حتی سهامداران بیش از آنکه به موضع گیری های رسمی مقامات کشورمان استناد کنند، به اظهارات مقامات رده چندمی بعضا بی ارتباط ترین کشورها به بحث مذاکرات هسته ای استناد می نمایند.
خبر های مثبت بلافاصله پس از انتشار در بازار ذوب می شوند و گویی بازار نسبت به این اخبار بی تفاوت است. ولی اخبار منفی به صورت اهرمی و با فراواکنش سهامداران بر بازار تاثیر می گذارد.
تاریخ تکرار می شود
کل مباحث تحلیل تکنیکال و نمودارها و مباحث آن، بر پایه ی جمله «تاریخ تکرار می شود» ، نهاده شده است و تفسیر آن این است که سهامداران در شرایط یکسان و در زمان های مختلف، عکس العمل های یکسانی از خود بروز می دهند.
شاید مهم ترین علت غیر قابل استناد بودن تحلیل تکنیکال در این روزها را بتوان در یک جمله خلاصه کرد: «سهامداران، در این روزها، الگوی معاملاتی خود را تغییر داده اند. نه منطقی عمل می کنند و نه به تحلیل ها توجهی می کنند».
شکسته شدن حمایت های تکنیکالی یکی پس از دیگری و به راحتی هر چه تمام تر و بازپس گیری دشوار و زمان بر مقاومتهای تکنیکالی در این 40 روز، خود گویای این مهم است که در بازار این روزها هیجان بیش از هر عامل دیگری در تصمیمات افراد نقش دارد و معاملات، حول محور این تصمیمات هیجانی و لحظه ای می چرخد.
افراد به بازار بی اعتماد شده اند. با انتشار کوچکترین خبر منفی و یا متاسفانه حتی صرفا به واسطه عدم انتشار اخبار مثبت، عطای سهم را به لقایش بخشیده و بر طبل فروش می کوبند.
حقوقی ها نیز نقش به سزایی در این مساله ایفا می کنند. طبق سابقه تاریخی بازار، در بسیاری از مواقع، حمایت های محکم حقوقی ها و اعتمادسازی آنها – نسبت به این که حامی سهم هستند – مانع از ریزش بیش تر قیمتی سهام می شدند. ولی در این روزها متاسفانه بسیاری از حقوقی ها نه تنها حامی خوبی برای سهام زیر مجموعه خود نیستند، که حتی خود نیز در کنار فروشندگان قرار می گیرند. عملکرد حقوقی ها نیز در این مدت، نقش زیادی در افزایش حس بی اعتمادی سهامداران داشته است.
عرضه های اولیه پرسرو صدای سال جدید هم نقش زیادی در هر چه بی اعتمادتر شدن سهامداران داشته است. «سخوز»، معاملات بی سابقه ای داشت و به اولین سهم تاریخ بازار سرمایه تبدیل شد که تنها یک روز پس از عرضه اولیه، با فروکش شدن هیجان خرید مواجه شد. سپس هرمز با سود صرفا یک ریالی و P/E 120 واحدی برای اولین بازار عرضه عمومی شد و با حمایت جالب فولاد تا مرز 180 تومان پیش رفت و هم اینک چند روزی است که در محدوده 150 تومان در نوسان است. هرمز در روزهای پس از عرضه اولیه، سود خود را 46 برابر اولین پیش بینی خود اعلام کرد.
در نهایت، مبین، پر سر و صداترین سهم این روزهای بورس - که به عقیده بسیاری از فعالان بازار، بازیگر اصلی اوضاع نابسامان 10 روز اخیر بازار سرمایه است – با ابطال و توقف چندین باره ی نماد مواجه شد و اندک نقدینگی این روزهای بازار را نیز محدودتر کرد و بسیاری از افراد تا چندین روز به واسطه صف نشینی در این سهم، سایر سهام سبد خود را فروخته و سهم جدیدی نمی خریدند و به اصطلاح «دست به نقد» بودند. مساله‌ای که فشار عرضه ها و هیجان فروش را در روزهای اخیر دوچندان کرده است.
در این شرایط، تزریق پول به بازار و نیز رفع تدریجی حس بی اعتمادی سهامداران – که مورد دوم قطعا پیچیده تر و زمان بر تر خواهد بود - بیش از هر عاملی می توانند موتور محرک بازار باشد. حتی حصول توافق هسته ای نیز با این اوضاع، شاید تاثیر چندان مناسبی بر بازار نداشته باشد.