به گزارش پایگاه خبری نقدینه، اینکه جامعه پرداخت باید شاهد حضور همزمان شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت (psp ها) و راهبران کیوا ( EPO ) در فروشگاه ها، در موبایلها و ناوگان های حمل ونقل عمومی باشند.
این حضور در حالی رخ می دهد که شبکه پایانه های فروشگاهی به اندازه کافی میز فروشندگان را شلوغ کزده است. همچنین در حالی که راهبران کیوا ( EPO ) عملا زیر مجموعه اپراتورهای تلفن همراه هستند طبیعی است آنان در کسب وکار پرداخت در نقطه ای به psp ها در سرویس ussdخدمت میدهند اما روی میز فروشگاه ها یا در موبایلها به رقیب آنان تبدیل می شوند.و بانک مرکزی به عنوان رگولاتور پولی از یک طرف شبکه شاپرک را که خود بنیانگذار آن بوده تضعیف میی کندو در عین حال در کسب و کار پرداخت بجای بستر سازی برای رقابت عملا اخلال ایجاد می کند چون اپراتورها در این صنعت یک بام و دو هوا رفتار خواهند کرد و اینجاست که باید اعتراف کرد بانک مرکزی با سپاس به خودزنی مبادرت کرده است.
البته سوئیچ سپاس از مزیت های زیادی برخوردار است اما به نظر میرسد این سرویس اگر قرار است که به خوبی در کشور جا باز کند باز هم باید از طریق شاپرک هدایت شود.و از نقطه تماسهای شبکه شاپرک با مشتری استفاده شود.همچنین جایگاه اپراتور از تماس با مشتری به تماس با پی اس پی ها تغییر یابد.
ساختار سپاس
سیفی مدیر پروژه سپاس در ویژه نامه فنبانک ،ویژه چهارمین همایش بانکداری الکترونیک، به چگونگی ساختار سپاس اشاره کرده است. بر اساس گفته های وی به نظر می رسداین سامانها از لحاظ فنی و بستر الکترونیک با کیفیت نسبتا خوبی طراحی شده اما در مدل کسب و کار این سامانه که خارج از شرکت خدمات انفورماتیک در قالب دستورالعمل در بانک مرکزی طراحی شده دارای چالش های اساسی است.مشخصات فنی سپاس بر اساس گفته سیفی به شرح زیر است.
مدل کسب وکار سپاس
سپاس یک سیستم پرداخت مبتنی‌بر کیف پول الکترونیک و در حوزه پرداخت‌های ریز (Micro Payment) طبقه‌بندی می‌شود. این سیستم پرداخت مجموعه‌ای از مقررات، روال‌ها، دستورالعمل‌ها، نهادها، سخت‌افزارها و نرم‌افزارها است. براین‌اساس ارکان سپاس عبارتند از:
1- مرکز سپاس: عبارت‌است از مجموعه نرم‌افزار، سخت‌افزار و تجهیزاتی که به‌عنوان سامانه پردازنده مرکزی در سپاس بوده و تحت نظارت بانک مرکزی فعالیت مینماید. این مرکز حاوی سوئیچ سپاس است.
2- راهبر کیوا: شرکت‌هایی‌که براساس قوانین کشور ایران ثبت شده‌اند و مجوز فعالیت در سپاس را به‌منظور صدور و راهبری کیوا از بانک مرکزی اخذ نموده و تابع مقررات ناظر بر راهبران در سپاس می‌باشند. راهبر کیوا میتواند شرکت‌هایی در حوزه مختلف کاری از قبیل تلفن همراه، ترابری، خدمات شهری و... باشد. به راهبر کیوا به اختصار EPO(Electronic Purse Operator) نیز گفته می‌شود.
3- ناظر سپاس: نهادی‌استکه به‌منظور حصول اطمینان از اجرای صحیح مقررات حاکم بر کیوا و استانداردهای فنی و رویه‌های اجرایی، بر فعالیت اعضای سپاس نظارت مینماید. درسپاس نهاد ناظر، بانک مرکزی می‌باشد.
4- کاربر: هر شخص حقیقی دارنده‌ی کیوا که هویت وی برای راهبر کیوا مشخص شده است و با استفاده از کیوا میتواند پرداخت‌های ریز خود را در قالب تراکنشهای مجاز انجام دهد.
5- پذیرنده‌ی فروشگاهی: کلیه اصناف، شرکت‌ها و سازمان‌های ارائه کننده خدمات و کالاها که قابلیت پذیرش تراکنشهای مبتنی‌بر کیوا را دارند. هر پذیرنده در راهبر کیوا شناسایی، ثبت و قرارداد مشخصی دارد.
6- محیط ارتباطی سپاس شامل: ارتباطات شبکه‌ای مابین سامانه‌های راهبران کیوا و مرکز سپاس و ارتباطات شبکه‌ای مابین مرکز سپاس و سامانه‌های ملی پرداخت نظیر شتاب و پایا را شامل می‌شود.
نحوه تبادل تراکنش ها با مرکز
براساس اعلام نظر بانک‌مرکزی هر کیف پول الکترونیکی مورد استفاده در سپاس میبایست با نام صادر و تراکنشهای آن قابل پی‌گیری(Traceable) باشند. بنابراین کسب و کارهایی‌که در آنها کیف پول الکترونیکی به‌صورت بی‌نام صادر و انتشار داده می‌شوند، درمحدوده‌ی طرح سپاس قرار نخواهند داشت. شکل ذیل درخت‌واره‌ی انواع پرداخت‌ها را نشان میدهد. دراین درخت‌واره، حوزه فعالیت سپاس نمایش داده شده است.
تراکنشهای خرید سپاس هم آفلاین است و هم آنلاین
در حقیقت کیوا به دو شکل Net Money ( به صورت آنلاین ) و Chip Money ( به صورت آفلاین ) کاربرد خواهد داشت. هر مشتری از طریق پایانه هایی که پذیرنده تحت اختیار ایشاان قرار میدهد ، اقدام به پرداخت خود از طریق کیوا مینماید. دستگاه های پذیرنده می بایست مجهز به خواندن اطلاعات تراشه به صورت آفلاین و یا انتقال درخواست خرید به صورت آنلاین ( در شرایط NetMoney ) جهت کسر از حساب کیوا در مرکز ( منظور سامانه ارائه دهنده سرویس کیوا یا همان راهبر کیوا - EPO ) مینماید. پس از اعلام موفقیت آمیز و دریافت جواب ، فروشنده کالا/ خدمت را به مشتری ارائه مینماید. در این مدل فروشنده نیز یک کیوا ( البته با حجم بزرگتر ) دارد که وجوه حاصل از فروش در آن نگهداری میگردد. هر زمان که فروشنده بخواهد میتواند وجوه این کیف پول بزرگ خودرا به درون شماره حساب بانکی خود دشارژ ( واریز )نماید.
پیش بینی میزان تراکنش های روزانه کیوا
اگر منظور از تراکنشهای روزانه کیوا ، تعداد تراکنشهایی است که از سوئیچ سپاس عبور میکنند، تعداد زیادی نخواهد بود. زیرا قرار است فقط تراکنشهای شارژ و دشارژ کیوا از فضای سوئیچ سپاس عبور نمایند. اما اگر منظور استفاده از کیوا در EPO ها با شد ، بسته به کسب و کار تخصصی هریک از شرکتهای EPO و سطح پذیرندگان آنها ، استفاده از کیوا میتواند متفاوت باشد. لذا از این رو نمیتوان تخمین مناسبی را ارائه داد. اما به صورت کلی میتوان گفت روزانه چند میلیون تراکنش کیوا خواهیم داشت.
شبکه کیوا
شبکه پذیرندگان کیوا متعلق به راهبران کیوا ( EPO ) بوده و هریک از راهبران کیوا میبایست ساز و کار برقراری ارتباط مابین پذیرندگان و خود را تهیه و برقرار نماید. این احتمال وجود دارد که برای مراحل بعدی کار ، شبکه پایانه فروشگاهی پذیرای کیواها شود.
شبکه جدید در کنار شبکه کارتخوان؟
نمیتوان به صورت مطلق گفت که شرکتهای راهبر کیوا ، در فروشگاه ها و یا مراکز مختلف نمیتوانند پایانه های پذیرش متعدد نصب نکنند. این احتمال وجود دارد. منتها چون مراکز راهبرکیوا ، دارای شرایط خاص بوده و جزو حوزه های کاری ویژه ای هستند، احتمال انجام این کار پایین است.
ساختار کارمزد
در حال حاضر اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی مشغول تدوین نظام کارمزدی سپاس است. اما به صورت رسمی ، هیچگونه مستندی تاکنون اعلام نشده است.
آموزش و فرهنگ سازی
شاید بارزترین وجه قضیه ، آموزش و اطلاع رسانی مناسب در خصوص سپاس و این نوع جدید از نظام پرداخت است. این امر کمک میکند تا بازار خاص این نوع پرداخت به سرعت نفوذ پیداکرده و پذیرندگان بیشتری جذب آن شوند.