مدت ها است دوستان از من می خواهند که به عنوان یک معلم درس اقتصاد درباره تحولات بازار ارز و علل نوسانات نرخ برابری پول داخلی در برابر ارزهای خارجی بویژه دلار که عموما در بین مردم به گران شدن دلار شناخته می شود یادداشت بنویسم و اظهار نظر کنم.
پربیننده ترین خبرها
آخرین خبرها
شنبه 19 اسفند 1396
پیشتر دراین باره مطالبی نوشته ام که بیشتر رنگ تحلیل بازار ارزهای خارجی دارد و ساز و کار شکل گیری نرخ برابری پول ها را تشریح می کند. اما آنچه که باعث شد امروز دست به قلم ببرم و نگرانی خود را نسبت به آیند اقتصاد ابراز کنم پیامکی است که روز گذشته حدود ساعت 7 عصر از یک سرشماره 0990 دریافت کنم.
پیامکی عجیب که لرزه بر تنم انداخت و مهر تأییدی بر همه نگرانیهایم درباره آینده بیمار ناتوان اقتصاد ایران و بحرانی آن زد. متن پیامک کوتاه بودبدون نهاد و گزاره: « زعفرانیه 570 متر سوپر لوکس 1 میلیون دلار بازسازی شده ». شاید خیلی از هموطنان این پایمک را دریافت کرده و یا روزانه تعداد زیادی از این پیامک ها را دریافت کنند و از کنار آن بگذرند و حتی ممکن است نخوانده حذف کنند. اما برای یک معلم اقتصاد این پیامک و پیامک های مشابه آن حاوی پیام ها و هشدارهای جدی و زنگ خطر برای اقتصاد بیمار ایران است.
آنچه زنگ خطر برای اقتصاد ایران به شمار می رود و این پیامکها از آن حکایت می کنند پدیده ای است که در ادبیات اقتصادی تحت عنوان « دلاری شدن اقتصاد» شناخته می شود. پدیده ای که دامان اقتصادهای امریکای لاتین را گرفته آنها را به شمت قهقرا برده و می برد. پدیده دلاری شدن (Dollarization) زمانی رخ می دهد که در یک اقتصاد ارزی خارجی (غالباَ دلار9 در مبادلات داخلی مورد استفاده قرار بگیرد و مردم به استفاده از ارزی مثل دلار در مبادلات خود مبادرت کنند و ارزش کالاها بر اساس دلار تعیین گردد. معمولا در اقتصادهایی که نرخ تورم بالایی دارند و ارزش پول ملی روزانه به میزان قابل توجهی کاهش می یابد و مقامات پولی قادر به مدیریت نرخ ارز نیستند مردم برای حفظ قدرت خرید خود اقدام به نگهداری ارزهای با ثبات می کنند. لازم است تاکید کنم که این پدیده منحصر به نگهداری دلار نیست و مردم به روند تاریخی یک ارز نگاه می کنند و ارزی را انتخاب می کنند که در گذشته از ثبات نسبی برخوردار بوده است. زیمباوره یکی از کشورهایی است که به خاطر تورم افسارگسیخته از سال 2008 درگیر این پدیده اشد به نحویکه وزارت مالیه این کشور اعلام کرد که رسما دلار ایالات متحده آمریکا در مبادلات پذیرفته شود و این امر تا حدی توانست آرامش را به اقتصاد این کشور برگرداند. اقتصاد محتضر ونزوئلا در بین کشورهای صادرکننده نفت با این بیماری دست و پنجه نرم می کند. در شرایط تورمی مردم تمایل به تبدیل داراییهای خود به داراییهای خارجی می کنند. میل به خروج سرمایه ها و فرار سرمایه در شرایط فعلی کهر رمز ارزهای(Crypto currencies) در حال گسترش است به این مساله دامن می زند.
میل به نگهداری ارزهای خارجی و استفاده از این ارزها در مبادلات داخلی کشور نگران کننده است. این پدیده در حالی رخ می دهد که اقتصاد ایران نرخ های تورم بالا را تجربه نمی کند و کاهش ارزش پول داخلی به اندازه دلار زیمباوه نیست. بنابراین باید پرسید که منشاء این بی اعتمادی به پول ملی چیست و چرا مردم تمایل به نگهداری ارزهای خارجی دارند؟در سالهای نه چندان دور (92-1391) از رییس کل بانک مرکزی نقل قول شده بود که «حدود 12 تا 18 میلیارد دلار ارز خانگی در ایران وجود دارد». این رقم کمی بیشتر از صادرات غیر نفتی کشور در آن زمان بود. آن روزها هر روز مردم نرخ ارز را رصد می کردند و کوی برزن بوی دلار گرفته بود.
دوباره آن روزهای سیاه برگشته است و زنگ خطر برای اقتصاد ایران به صدا درآمده است. اما این بار رنگ آن کمی تیره تر است. بعد از یک دوره امیدواری دادن به اقتصاد و ایجاد آرامش نسبی به اقتصاد وقوع چنین پدیده ای حکایت از سربازکردن زخم کهنه ای دارد که می تواند مرگ این بیمار را به همراه داشته باشد.باری باید دست اندرکاران اقتصاد، چه آنهایی که در بخش دولتی تصمیم می گیرند و چه آنهایی که در بخش خصوصی متأثر از تصمیمات مقامات دولتی اند نگران این پدیده باشند که اگر سیل دلاری شدن اقتصاد راه بیفتد نه تو مانی و نه من.
<###dynamic-0###>