به گزارش پایگاه خبری نقدینه، با توجه به این موضوع و نیز هفته بانکداری اسلامی با همت مرکز مطالعات و توسعه بانکداری اسلامی بانک دی گفتوگویی با علیرضا عاطفیفر ـ سرپرست بانک دی ـ با محوریت "اقتصاد مقاومتی" انجام شده است که تقدیم میشود:
آقای عاطفیفر نسبت میان بانکداری و اقتصاد مقاومتی را چگونه میبینید؟
در ابتدا ضروری میدانم تاکید کنم که بانک دی به عنوان عضوی انقلابی و متعهد از جامعه بانکی کشور همواره در راستای تحقق آرمانهای انقلاب اسلامی و راهبردهای رهبر معظم انقلاب کوشا بوده است و ابتکار این بانک را در تاسیس مرکز مطالعات بانکداری اسلامی و همچنین راهاندازی شورای فقهی بانک دی با محوریت حجتالاسلام موسویان میتوان شاهدی بر این مدعا دانست. بنابراین تحقق اقتصاد مقاومتی نیز در سالی که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان سال اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل نامگذاری شده از اهم اهداف بانک دی خواهد بود کما اینکه بانک دی از توجه به این مساله به عنوان یکی از دغدغههای مهم رهبر معظم انقلاب در سالهای گذشته نیز غافل نبوده است.
اما در پاسخ به سوال شما و برای بررسی نسبت بین اقتصاد مقاومتی و بانکداری ابتدا باید تعاریف آنها را به دقت بررسی کرد. از بین این دو واژه تعریف بانکداری مشخص و پذیرفته شده است اما اقتصاد مقاومتی واژه نویی است که از سوی رهبر معظم انقلاب در دهه گذشته بارها مطرح شده و باید تعریف آن را مورد مداقه قرار داد.
مقام معظم رهبری خود اقتصاد مقاومتی را چنین تعریف میکنند: «اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنیها و خصومتهای شدید میتواند تعیین کننده رشد و شکوفایی کشور باشد» میبینیم که در این تعریف دو عنصر مورد تاکید است؛ نخست رشد اقتصادی و دوم عنصر تحریم! اقتصادی که بتواند در شرایط دشواری مثل تحریم همچنان رشد کند و شکوفا بشود باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟ پاسخ به این سوال اقتصاد مقاومتی را برای ما مشخص میسازد و سپس میتوانیم به نسبت آن با بانکداری یا بهتر بگوییم وظیفه سیستم بانکی در تحقق آن بپردازیم.
نخستین مساله در رشد اقتصادی تولید است و از آنجا که اقتصاد مقاومتی در تعریف مقام معظم رهبری بر رشد مداوم در شرایط دشوار تاکید میکند، میتوان چنین نتیجه گرفت که تولید و رشد اقتصادی در اقتصاد مقاومتی درونزاست یعنی بخشهای مختلف صنعت و کشاورزی در تولیدات خود به صورت مستقل و بدون وابستگی جدی به خارج از کشور فعالیت میکنند و تولید در چنین شرایطی باید از بنیانهای قوی برخوردار بوده و مساله پایداری در روند واحدهای تولیدی مشاهده شود. کمک به بخشهای تولیدی و مولد فوق خود تحقق اهداف و برنامههای اقتصاد مقاومتی توسط سیستم بانکی است.
در شکلگیری این مساله بانکها چه نقشی خواهند داشت؟
دقیقا به نقطه تلاقی دو مفهوم بانکداری و اقتصاد مقاومتی رسیدیم. یعنی اینکه استمرار فرآیند تولید تنها در صورت حمایت صحیح از تولید توسط بانکها رخ خواهد داد. در حقیقت این صرف پرداخت تسهیلات نیست که میتواند تولید پایدار را رقم بزند بلکه نحوه پرداخت تسهیلات نیز اهمیت بسیار زیادی دارد به عنوان مثال تصور کنید یک واحد تولیدی را که برای راه اندازی بخشی جدید و یا اساسا برای آغاز به کار خود از یکی از بانکها تسهیلات بدون تنفس و با بهره بالا دریافت کرده است! طبیعی است چه این واحد تولیدی در همان ماههای نخست که بازه زمانی لازم برای رسیدن به سودآوری و موفقیت مالی است با مشکل جدی دچار خواهد شد و چه بسا که ادامه همین وضع بنگاه را به تعطیلی کشانده و سبب از بین رفتن کسب و کار و همچنین باعث از بین رفتن تولید پایدار در کشور شود که این خود نقض اقتصاد مقاومتی است.
از دیگر سو این سوءتدبیر دو جانبه که هم سوء تدبیر بانک در اعطای چنین تسهیلاتی محسوب میشود و هم سوءتدبیر تولیدکننده در گرفتن چنین تسهیلاتی؛ میزان نکول را نیز در بانک افزایش میدهد و آمارهای عملکرد بانک را نیز دچار خدشه میسازد که این خود نیز یک مورد دیگر از موارد نقض اقتصاد مقاومتی است.
پس به طور حتم یکی از بهترین و مهمترین اقدامات بانکها در اقتصاد مقاومتی طراحی و استفاده از ابزارهایی است که ضمن در نظر داشتن سود بانک و سهامدارانش در بلند مدت از تولید پایدار و مستمر در کشور حمایت کند به طوری که تولیدکنندگان بتوانند با استفاده از این تسهیلات کسب و کار موفق و پایداری را به وجود آورده و خود و بانک و کلیت اقتصاد کشور را در میان مدت و دراز مدت از آن بهره مند سازند. پس سیستم بانکی بایستی با مدیریت نقدینگی و تعادل در نرخ سود سپردهها و تسهیلات بتواند به این مهم دست بیابد.
به نظر شما چرا رهبر معظم انقلاب واژه اقدام و عمل را در کنار اقتصاد مقاومتی در شعار سال قرار داده اند؟ آیا این به معنای پرهیز از شعارزدگی در اقتصاد مقاومتی نیست؟
طبیعتا این ابتکار رهبر معظم انقلاب در ذهن مخاطب اولین نکتهای را که یادآور میشود پرهیز کردن مدیران و مسولان از خلاصه کردن شعار سال در نصب بنرهای تبلیغاتی و برگزاری سمینارهاست، اما فقط نگاه سلبی به ماجراست یعنی این فرموده رهبر معظم انقلاب به ما میآموزد که چه کاری را انجام ندهیم ولی این کافی نیست! باید در کنار وجه سلبی به وجه ایجابی امر نیز توجه داشته باشیم، این یعنی ببینیم اقدام و عمل در کنار لفظ اقتصاد مقاومتی چه چیزی را ایجاب میکند و این تفکر بوجود نیاید که با امضاء یک قرارداد برجام همه کارها را کنار گذاشته و از صحنه مقاومت خارج شویم و پیش بینی رهبر انقلاب در این زمینه بسیار مهم و راهگشاست.
یک پیشنهاد این است که مجموعههای مختلف شاخصهای عمل به اقتصاد مقاومتی را با کمک اساتید فن و اقتصاددانان و متخصصان استخراج کنند و سپس به صورت منظم و مستمر فعالیت خود و مجموعه را با این شاخصها بسنجند تا مشخص شود که چه میزان در دستیابی به اقتصاد مقاومتی موفق بودهایم و چقدر به هدف نزدیک شدهایم؟
به نظر شما این خود بخش زیادی از توان مجموعهها را به خود اختصاص نداده و سبب اتلاف زمان و هزینه نمیشود؟
به نکته خوبی اشاره شد اما پاسخ شما منفی است. نکته از این جهت خوب است که به یک آفت جدی در این مساله اشاره میکند. مسلما هیچ هدفی بدون ریز شدن به اهداف کوچکتر و مشخص شدن شاخصها قابل دستیابی نیست و میزان دستیابی به آن نیز قابل اندازیگیری نیست، پس طراحی شاخصهای اقتصاد مقاومتی امری ضروری و غیر قابل اجتناب است. اما باید توجه داشت که آفت جدی در این مسیر درست همان مسالهای است که در سوال خود به آن اشاره کردید؛ اولا نباید اقدام برای تحقق اقتصاد مقاومتی معطل طراحی شاخصها بشود. ثانیا نباید فرآیند طراحی شاخص ها آنقدر زمان بر و هزینهبر شود که پس از گذشت یکسال تنها دستاورد ما طراحی چند شاخص باشد. اقتصاد مقاومتی راهبردی برای تمام بخشهای اقتصادی است.
آیا سیستم بانکی کشور برای اقدام و عمل در راستای اقتصاد مقاومتی عملکرد مدونی از خود بروز داده است؟
بله توجه داشته باشید اولین بار در شهریورماه ۱۳۸۹مقام معظم رهبر معظم در دیدار جمعی از کارآفرينان در ماه مبارک رمضان، موضوع اقتصاد مقاومتی را مطرح کردند پس از آن نیز در اسفند ۱۳۹۲ایشان با ابلاغ سياستهاي کلي ۲۴گانه اقتصاد مقاومتي این مساله را به دقت مورد تاکید قرار دادند. از این بیانیه بندهاي ۹و ۱۹دقیقا مرتبط با سیستم بانکی بود این همان مواردی است که باید برای احصای شاخصهای اقتصاد مقاومتی در سیستم بانکداری مورد بررسی قرار گیرد و البته کمیتهای نیز در بانک مرکزی برای همین مساله تشکیل شده است اما این اقدام هرچند لازم، نمیتواند کافی باشد و ضروری است که بانکها به صورت مستقل و متناسب با شرایط بانک خود به بررسی راههای عملی کردن اقتصاد مقاومتی به خصوص در زمینه حمایت از تولید بپردازند و در طراحی ابزارهای بانکی سازگارتر با پایداری تولید در میان و بلند مدت پیشگام شوند و این دقیقا همان مسالهای است که در بانک دی نیز مورد توجه قرار گرفته است. بانک دی نیز در ابتدای سال با تشکیل کمیته اقتصاد مقاومتی و برگزاری جلسات منظم برای اقدام و عمل برنامهریزی کرده است.
همچنین از اقدامات صورت گرفته دیگر در بانک دی در این راستا میتوان به انتشار فصلنامه مطالعات بانکداری اسلامی از سوی مرکز مطالعات بانکداری اسلامی بانک دی و همچنین امضای تفاهمنامه بین بانک دی و انجمن اقتصاد اسلامی ایران اشاره کرد.
آیا بانک دی در حوزه عمل و خارج از مساله تدوین شاخص و بخشنامه نیز اقدامی در راستای اقتصاد مقاومتی صورت داده است؟
بانک دی تنها در سه ماهه نخست سال 95 به عقد چندین تفاهم نامه با بخشهای مختلف تولیدی برای افزایش حمایت از تولید اقدام کرده است که از آن میان میتوان به مواردی همچون امضای تفاهم نامه با سندیکای شرکتهای ساختمانی به عنوان یکی از محورهای اصلی صنعت ساختمان کشور و همچنین امضای تفاهم نامه با شرکت بازرگانی پتروشیمی اشاره کرد.
باید توجه داشت پتروشیمی از راهبردی ترین صنایع در اقتصاد مقاومتی است زیرا کشور را به سمت خروج از بن بست خام فروشی نفت و اقتصاد تک محصولی سوق می دهد و همچنین مشارکت و پشتیبانی در طرح های کوچک و متوسط را یکی از اصلی ترین راهبرد های بانک دی می توان مطرح کرد.
ـ آیا اقتصاد مقاومتی تنها موضوع فعالیتهای بانک دی مانند اعطای تسهیلات و انجام مطالعات را دربر میگیرد یا مقاومت اقتصادی به عنوان رویکرد اقتصادی اصلی می تواند محور فعالیت اقتصادی خود بانک نیز باشد؟
مسلما هر مجموعهای که حیات اقتصادی دارد میتواند راهبرد اقتصاد مقاومتی یعنی تلاش برای رشد و شکوفایی هرچه بیشتر در شرایط تحریم و دشواری اقتصادی را محور فعالیتهای خود قرار دهد و در صورت برخوردار بودن از مدیریتی عاقلانه و هوشمندانه هر مجموعه اقتصادی چنین راهبردی را پیش خواهد گرفت.
بانک دی نیز در همین راستا همواره در تلاش بوده تا رفتاری متناسب با اقتصاد مقاومتی در عملکرد خود پیش گرفته و بتواند در عین از شرایط ناهموار اقتصادی جامعه بخصوص برای جامعه بانکی کشور عملکرد اقتصادی مثبت و رو به رشدی را حاصل کند. چانچه آمارها نشان میدهند موفقیت اقدامات بانک دی در راستای سرمایه گذاری در بورس و پرداخت مابه التفاوت سود سپرده به سپرده گذاران محترم در سال گذشته را می توان شاخصی از موفق بودن عملکرد بانک دی در راستای اقتصاد مقاومتی در درون مجموعه خود و در حیات اقتصادی خود بانک دانست.
بانک دی در سال جاری نیز طبق فرموده رهبر معظم انقلاب اقتصاد مقاومتی را هم در رویکرد های مطالعاتی و هم در رویکردهای ترجیحی تخصیص اعتبارات و همچنین در رفتار و عملکرد اقتصادی بانک محور اقدامات خود قرار خواهد داد و امید است که سپردهگذاران و سهامداران بانک و همچنین کارمندان و همه اعضای خانواده بزرگ بانک گروه مالی دی نتیجه این اقدامات را در آینده نزدیک و به صورت ملموس احساس کنند. باشد که موجب رضایت خداوند و مردم عزیزمان باشد.