به گزارش پایگاه خبری نقدینه، یکی از مسائل مورد توجه و انتظار کارشناسان و فعالان اقتصادی در شرایط پساتحریم، وضعیت ثبات و کاهش نرخ ارز بوده است؛ قیمت‌ها در روزهای منتهی به توافق دچار نوساناتی شده بود و هرچه به روز سرنوشت‌ساز توافق نزدیک می‌شدیم، دامنه این نوسانات بیشتر می‌شد. اما پس از انجام توافق در 23 تیرماه، بازار ارز با امنیت خاطر بیشتری روبرو و سبب شد که با سیر نزولی نرخ‌ها مواجه شویم.
بعد از به سرانجام رسیدن مذاکرات، شاهد افت قیمت دلار در بازار بودیم، اما این روند نزولی، دیری نپایید که سیر صعودی در پیش گرفت و برخلاف انتظارات جامعه، قیمت خود را حتی به بالاتر از نرخ‌های پیش از مذاکرات رساند. همین مسئله سبب تعجب و دلسردی فعالین اقتصادی شود؛ به صورتی که این سوال برایشان به وجود آمد که چرا با وجود رسیدن پالس‌های مثبت به بازار، هیچ تغییر مثبتی رخ نداد؟
نظرات متعددی در خصوص چرایی بالارفتن نرخ ارز در بازار مطرح می‌شد؛ اما همه نظرات حول یک محور اتفاق نظر داشتن و آن هم نقش دولت در بروز این نوسانات است.
کاهش ارزش پول؛ عامل افزایش نرخ ارز
اصغرسمیعی، رییس اسبق کانون صرافان و فعال بازار ارز، وجود نوسان در بازار ارز را مسئله‌ای طبیعی عنوان می‌کند، اما معتقد است که وجود نوسان روبه بالا و هیجانی تاثیرات منفی را نیز در پی خواهد داشت. وی همچنین بر این باور است که نوسانات ارز باید زیر یک درصد باشد تا برای مردم قابل تحمل باشد.
رییس اسبق کانون صرافان در تشریح علت نوسانات اخیر بازار ارز گفت: این مسئله باید بررسی شود که چرا نوسانات قیمت ارز در روزهای اخیر سیر صعودی داشته است. علت این مسئله را می‌توان در قالب یک مثال عنوان کرد؛ درحال حاضر نرخ تورم و نرخ بهره بانکی آمریکا زیر پنج درصد است، اما در ایران نرخ تورم 20 درصد و نرخ بهره بانکی 22 و در موسسات مالی و اعتباری نزدیک 30 درصد محاسبه می‌شود.
او ادامه داد: حال اگر بتوانم از بانک‌های آمریکایی یک میلیون دلار وام دریافت و آن را به ایران آورده و در یکی از موسسات مالی و اعتباری سرمایه‌گذاری کنم، با وجود اینکه اگر نرخ ارز ثابت بماند، در عرض یک سال می‌توانم رقمی بالغ بر 1 میلیون و 300 هزار دلار دریافت و سود سرشاری را از این طریق به دست آورم.
سمیعی معتقد است که اگر بانک مرکزی خواهان جبران کردن تفاوت نرخ‌ها است، باید به تدریج نرخ ارز را افزایش دهد. البته با این کار ارزش پول پایین می‌آید، اما دیگر چاره‌ای جز اصلاح نظام اقتصادی به منظور بالا بردن ارزش پول وجود ندارد.
پایین آوردن دستوری نرخ ارز اشتباه است
رئیس اسبق کانون صرافان ایران با اشاره به اینکه پایین آوردن دستوری نرخ ارز کار خطایی است، هشدار داد: چراکه دولت می‌تواند با تزریق دلارهای نفتی به بازار، باعث کاهش نرخ ارز و بالا رفتن ارزش پول ملی شود، اما در طرف دیگر این کار باعث خواهد شد که اقتصاد، تبعات جبران ناپذیری را متحمل شود. هرچند که بالا رفتن ارزش پول یکی از آرزوهای هر ایرانی است، اما اگر این کنترل نرخ بخواهد به صورت دستوری از جانب بانک مرکزی شکل گیرد، به صلاح نخواهد بود.
اما نظرها نسبت به دخالت دولت در بازار متفاوت است، چراکه برخی بر این باورند دولت صرفا برای جبران کسری بودجه خود، اقدام به دخالت در بازار کرده و برای رسیدن به این هدف از هیچ راهی رویگردان نیست.
فعالان گمنام منوچهری!
علی حکیمی، فعال بازار ارز، به طور واضح معتقد است که سررشته نوسانات اخیر قیمت ارز در دستان بانک مرکزی قرار دارد. وی می‌گوید برخی از افراد با پشتوانه‌هایی که دارند، در بازار منوچهری اقدام به ارائه کردن نرخ‌هایی می‌کنند که باعث بروز نوسان می‌شود.
این فعال بازار ارز به صورت صریح نوسانات چند سال اخیر بازار ارز را منتسب به جریان‌ها و نهادهای مختلف می‌داند و می‌گوید: یک زمان می‌گفتند این افراد از اطرافیان جمشید بسم‌ا.. بوده و الان می‌گویند که از دار و دسته عمو بانکی هستند. تعداد این افراد به طور معمول از تعداد صرافانی که مقابل پاساژ افشار اقدام به خرید و فروش ارز می‌کنند، بیشتر است.
او با اشاره به اینکه بانک مرکزی در هر برهه زمانی، یک مسئله را به عنوان عامل نوسانات بازار ارز معرفی می‌کند، عنوان کرد: یکبار مسئله معاملات فردایی عنوان می‌شد و با ابلاغ دستور العملی، صرافان را از انجام این کار منع کردند، یا در موردی دیگر ممنوعیت دیگری را برای صرافان درنظر می‌گرفتند. با این حال در هر یک از این ابلاغیه‌ها صنف صراف تاکنون هیچ گونه مخالفتی را ابراز نکرده است.
سررشته نوسانات بازار ارز در دستان صرافان؟
حکیمی با مطرح کردن پرسشی کلیدی مبنی بر اینکه « آیا به راستی تمام نوسانات ارز، زیر سر صرافان است؟» بر این باور است که اگر بانک مرکزی ادعای کنترل بازار را دارد، چرا با افرادی که ارز را با نرخ‌های نامناسب ارائه می‌کنند، برخوردی نمی‌کند؟ بانک مرکزی می‌تواند به راحتی اقدام به برخورد وجمع‌آوری این افراد کند، اما این کار را انجام نمی‌دهد، چراکه از این معاملات منتفع است.
وی با اشاره به اینکه ارز مبادله‌ای تحت عنوان ارزهای پارسیانی به بازار تزریق می‌شود، گفت: بانک مرکزی از تفاوت قیمت نرخ ارز مبادله‌ای با نرخ ارز آزاد استفاده کرده و این ارزها را تحت عنوان ارز پارسیانی در بازار وارد به فروش می‌رساند.
حکیمی در ادامه اظهار داشت: وقتی به بانک مرکزی بابت این روند اعتراض می‌کنیم، اعلام می‌کند که ما در این موضوع دخیل نیستیم. در صورتی که طبق اطلاعات به دست آمده، بانک مرکزی ارزهای مبادله‌ای را در اختیار بانک پارسیان قرار داده و این بانک هم به عنوان عامل بانک مرکزی، اقدام به فروش این ارزها در بازار می‌کند.
این فعال بازار ارز از وجود دیدگاه دیگری مبنی بر تاثیر مذاکرات هسته‌ای در نوسانات اخیر سخن گفت.
وی با رد این نظر می‌گوید که تب و تاب نوسانات ارز در زمان منتهی به توافق وین زیاد بود، اما با این وجود نرخ دلار در آن برهه بر پایه 3260 تومان قرار داشت. اما درحال حاضر با توجه به اینکه برجام از سد کنگره عبور کرده و اتحادیه اروپا هم به انجام تعهدات خود اذعان دارد، در عمل باید میزان نوسانات کم و روند قیمت‌ها به ثباتی نسبی دست یابد، چراکه آینده بازار و اقتصاد بسیار روشن شده است.
حکیمی در ادامه تصریح کرد: اما مشاهده می‌شود که جریان قیمتی بازار به سمت دیگری رفت و قیمت‌ها بعد از یک کاهش مقطعی، با در پیش گرفتن روندی صعودی، به حول و حوش 3440 تومان رسید.
این فعال بازار ارز تاکید کرد: بنابراین به جرات می‌توان گفت که سرمنشاء تمامی این نوسانات در دستان دولت و بانک مرکزی است، چراکه اگر بانک مرکزی بخواهد، به راحتی می‌تواند این نوسانات و مشکلات را کنترل کند.
منبع: هفته نامه بورس