صندوق های سرمایه گذاری نیکوکاری نهاد مالی جدیدی است که ضمن تجمیع سرمایه های خیران با سرمایه گذاری آن در بازار های مالی مانند اوراق مشارکت، اوراق بهادار با درآمد ثابت و گواهی سپرده بانکی، منابع حاصله را به مصارف نیکوکارانه که در اساسنامه آن مشخص شده است تخصیص می دهد. پس، از این جهت فعالیت این صندوق ها می تواند بسته به موضوع فعالیت در زمینه های خیرخواهانه گوناگون باشد.
روش های سرمایه گذاری در صندوق های نیکوکاری هم به این صورت است که فرد سرمایه گذار قادر خواهد بود با حفظ اصل پول، درآمد حاصل از وجه خود را به فعالیت های خیر خواهانه اختصاص دهد و یا قسمتی از درآمد حاصل از آن را به این صندوق ها اختصاص داده تا صندوق ها با عایدی حاصل از آن در فعالیت های خیرخواهانه شرکت کنند.
اما نکته اصلی اینجاست که چرا مشارکت خیرین بازار را همواره به صورت سنتی شاهدیم و سازوکار مشخصی برای ورود این خیرین در صندوق های نیکوکاری وجود ندارد؟ شاید بتوان دلیل آن را عدم شناخت این افراد دانست که خود مستلزم آن است که فرهنگ سازی درستی در این زمینه انجام شود و یکی از روش ها می تواند آشنا کردن عموم خیرین با این نوع سرمایه گذاری باشند . از آنجا که طیف عمده ای از این خیرین در رده های سنی بالاتر قرار دارند ، باید این آموزش به گونه ای باشد که بدگمانی و ظن نسبت به اصل قضیه وجود نداشته باشد و این سرمایه گذاران برای ورود به این صندوق ها مانعی بر سر راه خود نبینند. یک عامل دیگر هم این می تواند باشد که ساز و کار بازار سرمایه برای این افراد تشریح شود تا دیدگاهی مثبت به این بازار داشته باشند؛ چون عموم این افراد نسبت به بورس آشنایی ندارند و یا اینکه این بازار را در اولویت های بعدی خود قرار می دهند . پس طبیعتا نتیجه کار هم به این صورت است که با افتتاح این صندوق ها با این مشکل مواجه می شویم که کمتر خیری حاضر به سرمایه گذاری در این صندوق ها می شود ؛ در صورتی که در اصل قضیه، منافاتی وجود ندارد و عمده وجه حاصل از این صندوق ها را خود سازمان های موسس آن تامین می کنند.
البته این گونه هم می توان متصور بود که فرهنگ سازی این صندوق ها می تواند در بین قشر متوسط جامعه رواج کند تا آنها نیز اندک سهمی در این صندوق ها و انجام کار خدا پسندانه داشته باشند. اما عملا مشکل در نشناختن و عدم درک صحیح ماهیت این صندوق هاست. گزارش فعالیت این صندوق ها در برهه های زمانی مربوط و اینکه کمک های خیرخواهانه در چه جهتی مصرف می شوند، خود می تواند تمایل برای استقبال افراد و عموم مردم را در این صندوق ها بیشتر کند.
متاسفانه در حال حاضر می توان گفت با وجود کثرت این صندوق ها در بازار، کار فرهنگی و آموزشی قوی در این زمینه انجام نشده است و هنوز خیرین جامعه ترجیح می دهند به صورت سنتی از این امر خداپسندانه استفاده کنند. اما فعالیت هایی که شرکت ها در حوزه مالی مربوط می توانند انجام دهند، آشنا کردن هرچه بیشتر خیرین با این صندوق ها بوده تا اینکه بتوانند سهمی هم در جهت کار خیر و در مرحله دوم در جهت اقتصاد کشور داشته باشند و این می تواند از طریق برگزاری سمینارها و همایش های آموزشی مربوط در جهت آشنا کردن عموم افراد با ساختارها و مزیت ها و معایب این صندوق ها باشد.
* عضو هیات مدیره کارگزاری آگاه
**کارشناس آموزش و تحلیلگر کارگزاری آگاه