دفتر افشاگر The Office of the Whistleblower کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده Securities and Exchange Commission در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۰، همزمان با امضای قانون اصلاحات و حمایت از مصرف کننده وال استریت توسط رئیس جمهور وقت امریکا تأسیس شد. این قانون، یک برنامه تشویقی برای افشاگران در کمیسیون معاملات آتی کالا ایجاد کرد تا در صورت گزارش نکات مربوط به نقض قوانین اوراق بهادار فدرال، پاداش دریافت کنند.
این کمیسیون درصورتی که جرایم نقدی ناشی از نقض قوانین اوراق بهادار بیشتر از یک میلیون دلار باشد، نرخ ۱۰ تا ۳۰ درصد از مبلغ اخذ شده نهایی جریمه را مبنای محاسبه پاداش قرار می‌دهد. این کمیسیون از اولین زمان پرداخت پاداش سوت‌زنی در سال ۲۰۱۲ تا سال ۲۰۲۲ میلادی تقریبا ۳/۱ میلیارد دلار به ۲۷۳ نفر از سوت‌زنان پرداخت کرده است.
براساس تازه‌ترین اخبار منتشر شده از کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا در می سال ۲۰۲۲ میلادی، این کمیسیون به میزان ۵/۳ میلیون دلار به ۴ سوت‌زن که در اثبات یک پرونده تخلف نقش مؤثری داشتند، پرداخت کرده است.
همچنین در آخرین گزارش دستورالعمل سوت‌زنی این کمیسیون در سال ۲۰۲۱ میلادی بیان شده است که در این سال از میان ۱۲ هزار و ۲۱۰ گزارش سوت‌زنی، در نهایت تعداد ۸۶ پرونده نهایی و منجر به پرداخت پاداش شده است. در این سال در مجموع مبلغ ۵۶۴ میلیون دلار به سوت‌زن‌ها پرداخت پاداش صورت گرفته است.
تعداد ۸۶ پرونده با توجه به وجود بیش از ۶ هزار شرکت پذیرفته شده در بورس‌های امریکا قابل تأمل است. همچنین نمودار زیر ۱۰ جایزه برتر سوت‌زنی در کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا را از سال ۲۰۱۴ تا سال ۲۰۲۱ میلادی را به نمایش می‌گذارد.
جوایز برتر سوت‌زنی در کمیسیون بورس و اوراق بهادار امریکا
همانطور که ملاحظه می‌شود بیشترین میزان پاداش سوت‌زنی در سال ۲۰۲۰ میلادی به میزان ۱۱۴ میلیون دلار و کمترین آن در سال ۲۰۱۴ به میزان ۳۰ میلیون دلار بوده است.
نهاد ناظر بازار سرمایه در کانادا در صورتی که جرایم نقدی ناشی از نقض قانون بازار اوراق بهادار بیش از یک میلیون دلار باشد، نرخ ۵ تا ۱۵ درصد مبلغ جریمه دریافت شده را مبنای محاسبه پاداش قرار می‌دهد. همچنین در دستورالعمل سوت‌زنی نهاد ناظر بورس و اوراق بهادار این کشور برای پاداش سقف معینی به میزان ۵ میلیون دلار در نظر گرفته می‌شود و مبلغ پاداش از آن فراتر نخواهد رفت.
این نهاد ناظر که از سال ۲۰۱۶ دستورالعمل سوت‌زنی خود را ارایه کرده در دو سال اول اجرای آن تقریباً ۲۰۰ گزارش از سوت‌زنان دریافت کرده است. همچنین توزیع جوایز سوت‌زنی خود را برای اولین بار در سال ۲۰۱۹ آغاز کرد و به سه سوت‌زن در موضوعات جداگانه در مجموع به میزان ۵/۷ میلیون دلار کانادا پاداش پرداخت کرد.
بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که در مجموع پرداخت پاداش سوت‌زنی توسط این کمیسیون در سالهای اخیر بیش از ۶/۸ میلیون دلار بوده است.
تعیین میزان پاداش سوت‌زنی از جرایم اخذ شده در نهادهای ناظر بازارهای سرمایه کشورها
باتوجه به داده‌های جدول بالا، از نهادهای ناظر بازارهای سرمایه کشورهایی که به همین طریق درصدهای مشخصی را برای پاداش سوت‌زنی تعیین کرده‌اند، می‌توان به هند به میزان ۱۰ درصد از مبلغ اخذ شده نهایی جریمه تا سقف یک کرور روپیه اشاره کرد.
تعیین این میزان پاداش از سال ۲۰۱۹ در دستورالعمل سوت‌زنی نهاد ناظر بورس و اوراق بهادار هند صورت گرفته است. به تازگی در این کشور توصیه‌هایی برای افزایش میزان پاداش برای تشویق بیشتر سوت‌زنان و در نتیجه جلوگیری از فساد و جرایم در بازار سرمایه داده شده است.
در بعضی از کشورها همچون انگلستان تعیین میزان پاداش سوت‌زنی به صورت مشخص نبوده است و تعیین آن بنا به صلاحدید صورت می‌گیرد. همچنین طبق بررسی‌های صورت گرفته در دستورالعمل سوت‌زنی نهادهای ناظر بازارهای سرمایه در بعضی از کشورها مانند ترکیه و هنگ‌کنگ میزان پاداش سوت‌زنی گزارش نشده است.
*برگرفته از: گزارش پژوهشی مدیریت تحقیق و توسعه شرکت بورس اوراق بهادار تهران