بررسی ابهامات در عملکرد صندوق مهر امام رضا(ع)

به گزارش پایگاه خبری نقدینه، اولین مصوبه هیات دولت نهم که در نخستین جلسه آن در تاریخ سوم شهریور 1384 در تالار آیینه حرم رضوی برگزار شد، تاسیس صندوق مهر امام رضا(ع) بود. حالا 9 سال از مصوبه تاسیس این صندوق می گذرد و مرکز پژوهش های مجلس طی گزارشی، ابعادی از ابهامات مالی در این صندوق را طی سه سال آخر فعالیت دولت محمود احمدی نژاد را در قالب گزارشی کارشناسانه فاش کرده است.

براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، صندوق مهر امام رضا(ع) طی سال های 1389 تا 1392 همزمان با سه سال اخر فعالیت دولت دهم، «به ترتیب 20.5، 18.1 و 29.8 میلیارد تومان سود خالص داشته است که می تواند بیانگر انجام فعالیت های سرمایه گذاری سودآور توسط صندوق قرض الحسنه مهر امام رضا(ع) به جای پرداخت وام های قرض الحسنه باشد.»

همچنین «تسهیلات اعطایی به کارکنان خود صندوق نسبت به وام های قرض الحسنه پرداخت شده در همین صندوق از 7.5 درصد در سال 1389 به حدود 69 درصد در پایان سل 1391 افزایش یافته است، این در حالی است که تعداد پرسنل این صندوق طی دوره مذکور کاهش یافته است.»

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبرآنلاین، اما ابهامات مالی در عملکرد صندوق قرض الحسنه مهر امام رضا(ع) درسه سال اخر دولت احمدی نژاد ، تنها به همین جا نیز ختم نمی شود.

هدف از تاسیس صندوق قرض الحسنه مهر امام رضا(ع) چه بود؟

براساس اولین مصوبه دولت احمدی نژاد در سوم شهریور 1384 در حرم رضوی، مقرر شد، که در تمامی استان های کشور صندوق مهر امام رضا (ع) به منظور تامین هزینه های مسکن، ازدواج و اشتغال جوانان به صورت مستقل تشکیل شود.

پس از آن مطابق مصوبه شماره 1901/30416 مورخ سال 1385/2/26 شورای عالی اداری، «صندوق اشتغال، ازدواج و مسکن مهر امام (ع)» از ادغام صندوق قرض الحسنه توسعه اشتغال روستایی و صندوق ازدواج جوانان در صندوق حمایت از فرصت های شغلی ایجاد شد.

اما از سال 1389 به بعد وظیفه توزیع نحوه پرداخت وام قرض الحسنه ازدواج به بانک مرکزی تفویض شد و بانک ها براساس معرفی بانک مرکزی، متقاضیان را در صف انتظار قرار می دادند. اما رفته رفته بر مدت انتظار متقاضیان افزوده شد.

هفت ابهام عملکرد صندوق مهر امام رضا براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس

۱- سهم اندک وام ازدواج و سود 68 میلیارد تومانی در حوزه سرمایه گذاری

مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارش خود از عملکرد این صندوق در سال آخر دولت احمدی نژاد می نویسد: «اولا سهم مانده وام ازدواج همواره کمتر از 4 درصد بوده است و ثانیا روند آن نیز نزولی بوده و از 3.9 درصد در سال 1389 به دود 1.5 درصد در پایان سال 1391 رسیده است.» 

این مرکز در گزارش خود صراحتا تاکید می کند: «این درحالی است که صندوق مزبور طی سال های مورد بررسی به ترتیب 20.5، 18.1 و 29.8 میلیارد تومان سود خالص داشته است که می تواند بیانگر انجام فعالیت های سرمایه گذاری سودآور توسط صندوق قرض الحسنه مهر امام رضا(ع) به جای پرداخت وام های قرض الحسنه باشد.»

۲- سهم 95 درصدی سرمایه گذاری در کلیه منابع مالی صندوق

مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در ادامه بررسی خود سهم سرمایه گذاری در بین منابع مالی این صندوق را نشانه گرفته است و گزارش داده:« میانگین سهم سرمایه در منابع مالی صندوق طی سال های 1389-1391 حدود 95 درصد بوده که بیشترین منابع مالی صندوق مزبور را تشکیل می دهد. از طرفی سهم سپرده های شعب صندوق مهر امام رضا در سال 1391 نسبت به منابع مالی این صندوق حدود 12 درصد است که بیانگر اتکای بیشتر صندوق به سرمایه در مقایسه با سپرده بوده است»

۳- روند نزولی اعطای وام ازدواج

این مرکز در ادامه آورده است: «تسهیلات اعطایی قرض الحسنه به طور متوسط سالیانه 76 درصد از کل دارایی های صندوق را طی دوره مورد بررسی به خود به خود اختصاص داده است. نکته جالب توجه اینکه اولا سهم تسهیلات قرض الحسنه طی دوره مورد بررسی همواره کمتر از 4 درصد بوده و ثانیا روند آن نیز نزولی است، به طوریکه سهم آن از حدود 4 درصد در سال 1389 به 1.5 درصد در سال 1391 رسیده است.»

۴- صرفا وام اشتغالزایی مورد حمایت واقعی صندوق بوده است

عمده تسهیلات پرداختی توسط صندوق مهر امام رضا(ع) مربوط به تسهیلات اشتغالزایی بوده که همواره بیش از 86 درصد از تسهیلات را طی دوره مورد بررسی به خود اختصاص داده است. به عبارتی از سه وظیفه حمایت مسکن، ازدواج و اشتغالزایی ، صرفا اشتغالزایی مورد حمایت واقعی صندوق مزبور بوده است.

۵- افزایش تسهیلات اعطایی به کارکنان خود صندوق از 7.5 درصد به 69 درصد

دیگر نکته ای که مورد تاکید مرکز پژوهش های مجلس قرار گرفته است، بحث « افزایش تسهیلات اعطایی به کارکنان خود صندوق از 7.5 درصد به 69 درصد» است. به طوریکه این مرکز در گزارش خود آورده است:« تسهیلات اعطایی به کارکنان خود صندوق نسبت به وام های قرض الحسنه پرداخت شده در همین صندوق از 7.5 درصد در سال 1389 به حدود 69 درصد در پایان سل 1391 افزایش یافته است، این در حالی است که تعداد پرسنل این صندوق طی دوره مذکور کاهش یافته است.»

۶- هشتاد درصد سرمایه گذاری های صندوق در بانک ها و موسسات مالی



بیش از 80 درصد سرمایه گذاری های صندوق مهر امام رضا(ع) طی دوره مورد بررسی به صورت سپرده گذاری در بانک ها و موسسات مالی بوده است. 

همچنین از مجموع کل سرمایه گذاری ها(سپرده گذاری، اوراق مشارکت و سرمایه گذاری در شرکت های وابسته) در سال 1391 رقمی حدود 312 میلیارد ریال عایدی کسب شده است که بیش از دو برابر سود خالص این صندوق در سال مذکور بوده است. 

نتیجه اینکه به نظر می رسد صندوق مهر امام رضا که باید به صورت غیر انتفاعی و در راستای حمایت از اشتغال، ازدواج و مسکن فعالیت می کرد، بخش از منابع خود را در حوزه های سودآور سرمایه گذاری کرده و تا حدودی از اهداف اصلی خود دور افتاده است. هرچند بعد اقتصادی ممکن است توجیه داشته باشد.

۷- سرمایه های صندوق به سمت جذب منافع مردم نرفته است

با توجه به ظرفیت عالی صندوق در خصوص سرمایه، بایستی به سمت جذب منابع مردم پیش برود. با توجه به کفایت سرمایه 8 درصد، این موسسه حداقل می تواند به میزان 8 برابر سرمایه خود، منابع قرض الحسنه جذب نماید که بررسی انجام شده نشان می دهد در این عرصه موفق نبوده است.