افزایش سهم بازار سرمایه از اوراق بدهی

وی حجم کل اوراق بهادار مبتنی بر بدهی را که در سیستم بانکی و بورس و فرابورس وجود دارد، در پایان سال 1393، رقم 258 هزار میلیارد ریال اعلام و پیش‌بینی کرد که این حجم در پایان سال 1394 به بیش از 400 هزار میلیارد ریال خواهد رسید.

رییس اداره ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران، تشکیل و مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، توسط شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری را یکی از اقدامات مهم و اساسی در راه توسعه نظام تأمین مالی مبتنی بر بدهی در کشور دانست و افزود: با تشکیل این صندوق‌ها، راه برای انتشار بیشتر اوراق تأمین مالی فراهم خواهد شد.

وی در خصوص تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری گفت: شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری با تأسیس و مدیریت این گونه صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند منابع سرمایه‌گذاران را به طور غیر مستقیم وارد بازار اوراق بدهی کنند و با حذف برخی محدودیت‌های بورس از جمله تصفیه T+1، پیچیدگی‌های مربوط به محاسبه سود روزشمار، تعطیلی بورس در روزهای پنجشنبه و موارد مشابه را رفع کنند.

وی با اشاره به ایجاد ابزارهای متنوع تأمین مالی و توسعه ابزارهای نوین مالی در چند سال اخیر افزود: این مساله از یک طرف سبب کارآمدتر شدن بازار سرمایه شده و از طرف دیگر پیچیدگی‌هایی را در بازار ایجاد کرده است.

به گفته توکلی، با توجه به اینکه وجهه فقهی و شرعی ابزارهای مالی در درجه بالایی از اهمیت قراردارد، سازمان بورس به منظور تطابق فعالیت‌های تجاری شرکت‌ها با بازارهای مالی، با کمک شرکت‌های تامین سرمایه و بورس‌ها ابزارهای متنوعی را طراحی و پس از تایید کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس، به بازار ارائه کرده است.

وی گفت: تنوع ابزارها سبب شده تا ضمن رعایت اصول فقهی و شرعی، حجم بیشتری از نیازهای تامین مالی در بازار پوشش داده شود و انتشار بیش از 50 هزار میلیارد ریال انواع اوراق تامین مالی در بازار سرمایه در چند سال اخیر، نشان‌دهنده استقبال بازار از این ابزارها و تایید کننده حرکت صحیح سازمان بورس در این مسیر بوده است اما از سوی دیگر، تنوع ابزارها سبب ایجاد ابهام و پیچیدگی در سوی دیگر بازار شده است.

رییس اداره ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران با اشاره به جلسه مشترک فرابورس ایران با شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری با هدف ارایه تجربیات فرابورس در زمینه اوراق بدهی، ادامه داد: بر این اساس، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری باید ضمن آشنایی بیشتر با این ابزارها، بتوانند آنها را به زبان ساده به مشتریان خود معرفی کنند ضمن اینکه تأسیس و مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، روش دیگری است که شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری می‌توانند از این طریق نیز خدمات تخصصی خود را به بازار سرمایه ارائه کنند.

وی افزود: با استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، عموم مردم و سرمایه‌گذاران بدون آنکه لازم باشد با پیچیدگی‌های ابزارهای نوین مالی آشنا شوند، منابع خود را در این ابزارها سرمایه‌گذاری می‌کنند و در واقع شرکت‌های مشاور سرمایه گذاری با استفاده از مدیران خبره خود، نسبت به بررسی و مقایسه ریسک و بازده ابزارهای نوین مالی اقدام کرده و متناسب با شرایط سبد دارایی‌های هر صندوق، اقدام به خرید اوراق جدید می‌کنند.

توکلی تصریح کرد: با توجه به فرهنگ سازی‌هایی که در چند سال اخیر در حوزه صندوق‌های سرمایه‌گذاری رخ داده است، عموم اهالی بازار با این صندوق‌ها آشنا شده‌اند و حجم این صندوق‌ها که تا چند سال پیش به سختی به 5 هزار میلیارد ریال می‌رسید، هم‌اکنون به بیش از 74 هزار میلیارد ریال رسیده و حجم صندوق‌هایی که صرفاً در اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کرده‌اند نیز به رقم قابل توجه 67 هزار میلیارد ریال رسیده است.

وی در خصوص تعامل فرابورس با بانک مرکزی در زمینه انتشار اوراق بدهی اظهار داشت: تعامل و رایزنی با بانک مرکزی برای پذیره‌نویسی و ایجاد معاملات ثانویه انواع اوراق در فرابورس ایران صورت گرفته است که در پی این تعاملات، ضمن اینکه تمامی عملیات مربوط به اوراق در بازار سرمایه صورت می‌پذیرد، بانک مرکزی نیز با استفاده از سامانه‌های نظارتی خود بر این بازار نظارت داشته و از این طریق تعادل بین بازار پول و سرمایه را برقرار خواهد کرد.

توکلی افزود: طبق قانون بودجه و مقررات بالادستی، مقرر شده که تمامی اوراق مشارکت و اوراق بدهی معامله‌پذیر، برای انجام معاملات ثانویه به بازار سرمایه منتقل شوند.

رییس اداره ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران در ادامه خاطرنشان کرد: شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری همچنین می‌توانند شرکت‌های معتبری که نیاز به تأمین مالی دارند را با ابزارهای جدید و راه های تأمین مالی از طریق بازار سرمایه آشنا کنند و فرابورس ایران نیز آمادگی خود را برای برگزاری نشست‌های مشترک و ارائه راهکارهای لازم اعلام می‌کند.

وی با بیان اینکه مشاوران سرمایه‌گذاری می‌توانند برای بازارگردانی از روش جدید مبتنی بر حراج استفاده کنند، در خصوص این روش توضیح داد: در این روش، بازارگردان به جای تلاش برای حفظ کف قیمت اسمی اوراق تلاش خود را معطوف به تأمین نقدشوندگی اوراق با حفظ دامنه مظنه می‌کند و تمرکز بازارگردان بر خرید یک طرفه اوراق نیست، بلکه بازارگردان باید بتواند با تعیین قیمت صحیح اوراق در هر زمان، فاصله مظنه‌های خرید و فروش را کاهش داده و به سطح یک درصد برساند.

توکلی با طرح مثالی در این زمینه گفت: اگر دامنه مظنه یک درصد، سفارش انباشه یک هزار ورقه و دامنه نوسان 50 درصد باشد بازارگردان موظف است مظنه خرید و فروش خود را در دامنه نوسان و با فاصله یک درصد وارد سامانه معاملاتی کند. در این حالت قیمت اوراق می تواند بین 50 تا 150 هزار تومان در روز نوسان کند و این به معنای افزایش وسیع دامنه نوسان است. اما از طرف دیگر وی موظف است دامنه مظنه را در هر لحظه در سطح حداکثر یک درصد حفظ کند. به عنوان مثال اگر بازارگردان قیمت 980.000 ریال را برای اوراقی در نظر داشته باشد، باید مظنه خرید و فروش خود را به ترتیب 980.000 ریال و 980.980 ریال ( یک درصد بیشتر از قیمت خرید) وارد سامانه معاملاتی خواهد کرد. حجم هر سفارش نیز در مثال فوق برابر یک هزار ورقه خواهد بود.

توکلی تأکید کرد: در این صورت بازار همواره اطمینان دارد که مستقل از قیمت، این اوراق از سوی بازارگردان نقد خواهد شد و در صورت افزایش حجم عرضه نیز، بازارگردان می‌تواند در هر 2 دقیقه قیمت سفارش خود را تا 50 درصد تعدیل کند.

توکلی در ادامه گفت: با توجه به وجود اوراق مختلف در بازار که دارای نرخ سودهای متنوع و دوره‌های پرداخت سود متنوع هستند، تشخیص اینکه کدام ورقه بازده بالاتری دارد، مشکل خواهد بود ضمن اینکه در صورت معامله اوراق با قیمت‌های متنوع بین 80 تا 100 هزار تومان و حتی دامنه‌های بالاتر تغییرات قیمت، محاسبه نرخ مؤثر اوراق پیچیده‌تر نیز خواهد شد.

وی  ابزار امیدواری کرد که با توسعه بازار بدهی، بخشی از بار تامین مالی از روی دوش بانک‌ها برداشته شده و بانک‌ها بتوانند با استفاده از ظرفیت ایجاد شده، نسبت به ارائه تسهیلات جدید در بخش‌های مختلف اقتصادی، اقدام کنند.