بررسی سه چالش نظام قیمت گذاری آزاد در صنعت بیمه

به گزارش پایگاه خبری نقدینه، از خرداد ماه سال 88 تا کنون که تعرفه اولین گروه از رشته های بیمه ای آزاد و تعیین آن به بازار سپرده شد هفت سال می گذرد و اکنون ناخودآگاه این سوال در ذهن متبادر می شود که حذف نظام تعرفه و استقرار نظام نظارتی جایگزین تا چه میزان توانسته چالش ها و نقاط ضعف حاصل از مکانیزم تعرفه را در بازار بیمه کشور بکاهد و آیا اساسا صنعت بیمه موفق شده است تا در مسیر نرخ گذاری منطقی بر پایه بازار رقابتی گام بردارد؟

بر اساس این گزارش ، شورای عالی بیمه به استناد ماده 17 قانون تاسیس بیمه مرکزی و بیمه گری " ضوابط نحوه تعیین میزان حق بیمه رشته های بیمه غیر زندگی مستقیم" را طی آیین نامه شماره 65 تصویب کرده است که بر اساس آن شرکت های بیمه موظفند مبانی و روش های تعیین حق بیمه و یا نرخ بیمه را با توجه به موازین فنی ، ارزیابی ریسک و محاسبات اکچوئری در هیات مدیره خود تصویب و یک نسخه از آن را به بیمه مرکزی ارسال کنند.

بر این اساس آنچه که مسلم است ، وضعیت مطلوب ، شرایطی است که در آن فعالیت موسسات بیمه ای مبتنی بر رقابت ، نوآوری ، خلاقیت ، ابتکار ، مشتری مداری و ارایه محصولات متنوع و متناسب با نرخ های مناسب و شرایط شفاف باشد اما به زعم کارشناسان پس از آزاد سازی قیمت ها به دلیل عدم آمادگی بخش فنی و کارشناسی شرکت ها و عدم توجه به توانگری مالی و مدیریت ریسک ، نرخ های ارایه شده در برخی موارد  غیر کارشناسی بوده و شرکت های بیمه به دلایل مختلف با نرخ های پایین تر از نرخ واقعی مبتنی بر محاسبات فنی، قراردادهای خود را تنظیم می کنند که بدون شک این امر باعث خدشه دار شدن اصول رقابت سالم و در نهایت عدم توانایی شرکت ها در پاسخگویی به تعهدات خود می گردد .

علاوه براین ضعف نظام محاسباتی اکچوئری از دیگر مشکلاتی است که سبب ارایه نرخ های غیر فنی شده است و در این راستا از دیگر پدیده هایی که  در نتیجه نرخ گذاری غیر فنی پا به عرصه بازار بیمه کشور گذاشته است انحراف قیمت و رواج پدیده سوبسید متقاطع است به گونه ای که نرخ های بالا برای رشته های با ضریب خسارت پایین و نرخ های پایین برای رشته هایی با ضریب خسارت بالا جهت پوشش زیان حاصل از رشته های زیان ده در نظر گرفته می شود و عملا بیمه گران را از اعمال نرخ های فنی دور می کند.

وضعیت ایده آل  و لزوم شناسایی گپ ها

حمید نورعلیزاده ، عضو انجمن حرفه ای صنعت بیمه ، در گفتگو با ریسک نیوز در تشریح وضعیت فعلی نظام نرخ گذاری در صنعت بیمه پاسخ به این سوال را ضروری دانست که اساسا ویژگی های یک فضای ایده ال و به عبارتی یک مدل بالغ چیست و شرایط فعلی بازار بیمه ایران با این فضای ایده ال چه میزان فاصله دارد؟

وی معتقد است، یکی از ویژگی های مهم مدل بلوغ یافته جمع آوری داده هاست ولی این سوال مطرح می شود که آیا در صنعتی که سال هاست نظام تعرفه حاکم است ، با جایگزینی نظام قیمت گذاری آزاد ، آیا شرکت های بیمه قدیمی داده ها و اطلاعات لازم را جمع آوری کرده اند وآیا اصولا شرکت های جدیدالتاسیس داده ای برای جمع آوری دارند؟

به گفته وی ساختار داده ها در دیتا بیس و نحوه جمع آوری اطلاعات در نظام بالغ قیمت گذاری از اهمیت بسزایی برخوردار است که در این راستا نیز سوال دیگری شکل می گیرد که آیا ساختار داده ها به گونه ای تنظیم شده که در آینده قابلیت بهره برداری داشته باشد؟

این عضو انجمن حرفه ای صنعت بیمه ضمن مقایسه وضع موجود با شرایط ایده آل عنوان کرد: آنچه که مسلم است در بازار بیمه ایران یا داده ای وجود نداشته است بویژه در شرکت های جدیدالتاسیس و یا در شرکت های قدیمی تر ساختار مناسبی برای تجمیع داده ها شکل نگرفته است تا بر اساس آن بتوان نرخ منطقی را استخراج کرد.

فقدان اکچوئرال ها در ایران

نور علیزاده در ادامه بررسی  شناسایی  گپ ها در بازار ایران در مقایسه با مدل بلوغ به ضرورت وجود متخصصین اشاره کرد و خاطر نشان ساخت : در بازار های توسعه یافته متخصصین دارای مدارک حرفه ای مورد نیاز برای محاسبات فنی و ازریابی ریسک هستند به طوریکه دست یابی به این مرحله از طی طریق در سطوح پایین آغاز می شودو شخص باید تجارب مختلفی را از ایفای نقش در شرکت های کوچک تا نقش آفرینی در شرکت های بزرگ بدست آورد و کسب مدارک مختلف چون مدرک بیمه(CII )   ، مدرک اکچوئری  ( SOA)  و   CAF  را باید در کارنامه خود داشته باشد.

وی از ویژگی های مهم مدارک حرفه ای در بازار های توسعه یافته را تطبیق مدارک با صنعت دانست و گفت: بدلیل هماهنگی مدارک حرفه ای با بازار  افراد متخصص دانش ایجاد ساختار داده ها و به دنبال آن توانایی پردازش اطلاعات را دارا هستند در حالیکه در ایران این توانایی وجود ندارد زیرا علوم اکچوئری که در دانشگاهها تدریس می شود بیشتر آکادمیک است تا حرفه ای در حالیکه در بازار های توسعه یافته بیشتر اجرایی و منطبق با شرایط بازار است تا اکادمیک.

مدیر طرح و توسعه بیمه ملت یادآورشد: اکچوئرال های ایرانی بیشتر آمار می خوانند تا نکات حرفه ای و عملی زیرا این دانشگاهها هستند که متکفل امر شده اند نه مراکز حرفه ای و بازار .

آزادی و قانون مکمل یکدیگرند

وی در ادامه مقایسه نرخ گذاری در بازار های توسعه یافته با بازار ایران به نقش ویژه نهاد ناظر اشاره کردو اظهار داشت: نهاد ناظر در مدل بلوغ از اهمیت بسزایی برخوردار است به طوریکه بدون این نقش بلوغ محقق نمی شود.

نور علیزاده تصریح کرد: ازآنجا که در صنعت بیمه با یک پدیده احتمالی روبرو هستیم به طوریکه ممکن است خسارت ایجاد شود یا بالعکس و در این راستا ممکن است با افرادی روبرو باشیم که با ریسک بالایی مواجهند و اینجاست که اهمیت وجود نهاد ناظر مانند یک پلیس در کنترل بازار مشخص می شود.

وی گفت: در این راستا نهاد ناظر باید متناسب با آزاد سازی رخ داده الزاماتی را تبیین کند که ضمانت اجرایی داشته باشد که می توان گفت در بازار بیمه ایران این شرایط رخ نداد.

وی افزود:  نهاد ناظر می بایست آیین نامه های مربوط به توانگری مالی را مجدانه پیگیری می کرد زیرا این آیین نامه ها به نوعی ریسک شرکت ها را می سنجد .

به گفته این عضو انجمن حرفه ای صنعت بیمه حاکمیت باید هوشمندانه پیاده سازی شود به طوریکه باید یکسری نقاط کنترل و کلیدی در این حاکمیت هوشمندانه طراحی گردد بدون شک قویترین و هوشمندانه ترین سیستم های نظارتی در بازار های آزاد طراحی می شود.

وی از سوی دیگر ضعف سیستم های اعتبار سنجی را از چالش های موجود در نظام آزاد قیمت گذاری در ایران بر خواند و افزود: شرکت های بیمه در ایران رتبه بندی نمی شوند در حالیکه وجود سیستم های اعتبارسنجی و به دنبال آن افشا اطلاعات ضروری است .

وی در ادامه بر لزوم شکل گیری نهادهای مکمل افشا اطلاعات و نهادهای اعمال حاکمیت تاکید کرد.

نور علیزاده با تاکید بر اینکه بازار آزاد بدون اعمال قانون معنا ندارد ، گفت:  و بدون شک مهمتر از وضع قوانین ضمانت اجرایی آن است.

به گفته وی سه مقوله اساسی ساختار دهی به داده ها ، متخصصین مجرب و اعمال حاکمیت خوب هوشمندانه از ضروریات بازار قیمت گذاری آزاد است و برای شناسایی چالش های نرخ گذاری آزاد در ایران باید این سه مقوله مورد توجه قرار گیرد.

رهبری قیمت در بازار بیمه

مدیر طرح و توسعه بیمه ملت با بیان اینکه رهبری قیمت در صنعت بیمه باید با اغماض نگریسته شود ، گفت: اصولا در بازار هایی که تولید کننده بتواند تمام نیاز بازار را فراهم کند رهبری قیمت شکل می گیرد اما در صنعت بیمه ایران نمی توانیم رهبری قیمت به این معنا داشته باشیم زیرا ظرفیت محدود نداریم و همه شرکت ها می توانند مدعی در دست گرفتن بازار باشند .

 به گفته وی در بیمه اگر معیارهای توانگری مالی را کنترل نکنیم نمی توانیم بازار رهبر پیرو داشته باشیم.

وی افزود: البته در بخشی از بازار بیمه ایران می توان ویژگی های بازار رهبر پیرو را مشاهده کرد به خصوص در جاهایی که شرکت های قدیمی تلاش می کنند خود را با بزرگ بازار وفق دهند و به نوعی قیمت توسط بازیگر بزرگ تر به صورت زیر پوستی هدایت می شود.