راهکارهای افزایش نقد شوندگی سهام آزاد در بورس

به گزارش پایگاه خبری نقدینه، مدیریت تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران با انتشار گزارشی با هدف ارایه راهکارهای افزایش سهام شناور آزاد در بورس اوراق بهادار به معرفی شش نوع سهام و اوراق با پشتوانه‌ی سهام پرداخته است.
در این گزارش علاوه بر معرفی این اوراق با مروری بر تجربیات کشورهای دیگر، برخی پیشنهادات اجرایی نیز برای افزایش سهام شناور آزاد در بورس اوراق بهادار تهران ارایه شده است. اوراق بهادار بررسی‌شده این امکان را به وجود می‌آورد که سهامداران عمده با حفظ توان کنترلی خود اقدام به عرضه‌ی سهام و افزایش سهام شناور شرکت‌ها کنند. انواع سهام و اوراق معرفی شده در این گزارش به شرح زیر می‌باشد:
1- سهام بدون حق رای؛ (non-voting share) دارندگان سهام بدون حق رای، همانند دارندگان سهام عادی، از کلیه منافع مالی بهره‌مند هستند و تنها وجه افتراق این نوع سهام با سهام عادی، عدم امکان مشارکت سهامدار در تصمیم‌گیرى‌هاى شرکت مى‌باشد. انتشار این نوع سهام نه تنها مانع از انتقال توان کنترلی شرکت از طریق خرید عمده‌ی سهام منتشره نمى‌شود، بلکه این امکان براى شرکت‌ها فراهم مى‌آید تا با وجود تأمین مالى از طریق انتشار سهام بدون حق رأی از توان کنترلی آنها نیز کاسته نشود.
انتشار این نوع سهام در کشورهاى غربى و توسعه‌یافته از جمله آمریکا، انگلستان، سوئد، آلمان، سوئیس و برخى کشورهاى تازه صنعتى شده مانند کره عمومیت دارد و بسترهای قانونی برای انتشار آن در 42 درصد کشورهای اروپایی وجود دارد. در ایران، انتشار این نوع سهم بر اساس مفاد قانون تجارت با محدودیت‌هایی همراه است اما می‌توان با سازوکارهای قانونی دیگری اقدام به انتشار اوراق بهادار بدون حق رأی با پشتوانه‌ی سهام نمود.
در این ارتباط در گزارش منتشره، صندوق‌های سرمایه‌گذاری تک سهم و گواهی سپرده سهام به عنوان اوراق بهادار با پشتوانه‌ی سهام و بدون حق رأی پیشنهاد شده است.
2- سهام ممتاز بدون حق رأی؛ (non-voting preferred share) دارندگان این نوع سهام دارای امتیازاتی از جمله برخورداری از اولویت در زمان توزیع هرگونه دارایی بین دارندگان سهام عادی هستند و در ازای آن از  حق رأی در مجامع شرکت برخوردار نیستند. انتشار این نوع سهام در کشورهایی نظیر آلمان، فرانسه، انگلیس، امریکا، ژاپن و استرالیا عمومیت دارد و بسترهای قانونی برای انتشار آن در 84 درصد کشورهای اروپایی وجود دارد.
3- سهام با حق رأی چندگانه؛ دارنده این نوع سهم دارای حق رأی بالاتری به ازای یک ورقه در مقابل  حق رأی دارندگان سهام عادی است. البته میزان ارزش  حق رأی در کشورهای مختلف برای دارندگان این نوع سهم متفاوت است. به عنوان نمونه در کشورهایی نظیر سوئد و هلند یک ورقه سهام با حق رأی چندگانه دارای حق رأی 10 برابری و در کشوری نظیر فرانسه یک ورقه سهام با  حق رأی چندگانه دارای  حق رأی 2 برابری نسبت به یک ورقه سهام عادی است. انتشار این نوع سهام در کشورهایی نظیر دانمارک، فرانسه، انگلیس، امریکا و ژاپن عمومیت دارد و بسترهای قانونی برای انتشار آن در 53 درصد کشورهای اروپایی وجود دارد. در کشور با توجه به وجود بستر قانونی برای انتشار سهام ممتاز می‌توان از این نوع سهام بصورت «تبدیل سهام عادی به سهام چندگانه» بهره جست.
4- سهام برتر؛ دارندگان این نوع سهام صرف نظر از میزان سهم خود از دارایی‌های شرکت، دارای قدرت تصمیم‌گیری ویژه یا حق وتو در شرکت‌ هستند. حقوق اعطا شده به دارندگان این نوع سهام از شرکتی به شرکتی دیگر متفاوت است و می‌تواند طیفی از اختیارات را شامل شود. انتشار این نوع سهام در کشورهایی نظیر آلمان، فرانسه، انگلیس، امریکا، ژاپن و استرالیا عمومیت دارد و بسترهای قانونی برای انتشار آن در 68 درصد کشورهای اروپایی وجود دارد. در کشور نیز می‌توان با ایجاد بستر لازم جهت «تبدیل  بخشی از سهام سهامداران عمده به سهام برتر» ضمن حفظ توان کنترلی سهامادان عمده، بخش قابل توجه‌ای از سهام این اشخاص را آزاد نمود.
5- سهام طلایی؛ دارندگان این نوع سهام دارای حقوق ویژه یا وتو در تصمیم‌گیری در شرایط خاص بوده و معمولاً کنترل این گونه سهام‌ اغلب در اختیار  یک سازمان دولتی قرار دارد و متعلق به شرکتی دولتی می‌باشد، که تحت فرایند خصوصی‌سازی، قرار دارد. البته این سهم صرفاً متعلق به دولت نمی‌باشند و بسیاری از شرکت‌های خصوصی بزرگ در جهت حفظ منافع خود در برابر شرکت‌های تابعه در زمان واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه یا سایر شرکت‌ها اقدام به انتشار این نوع سهم می‌کنند. انتشار این نوع سهام در کشورهایی نظیر ایتالیا، فرانسه و ژاپن عمومیت دارد و بسترهای قانونی برای انتشار آن در 47 درصد کشورهای اروپایی وجود دارد.
6- گواهی سپرده؛ ابزار مالی است که به پشتوانه‌ی سهام پایه توسط نهادی واسط منتشر می‌شود. نهاد واسط به پشتوانه تعداد سهامی که نزد خود نگهداری می‌کند و دارای  حق رأی است، اقدام به انتشار گواهی سپرده می‌کند. دارندگان این گواهی از حقوق مالی سهام پایه برخوردارند اما  حق رأی سهام در اختیار نهاد واسط است.
انتشار این نوع اوراق در کشورهایی نظیر بلژیک، هلند، استونی و دانمارک عمومیت دارد و بسترهای قانونی برای انتشار آن در 42 درصد کشورهای اروپایی وجود دارد. انتشار گواهی سپرده سهام پیشنهادی است که در گزارش منتشره برای افزایش سهام شناور آزاد مطرح شده است.