جنگ طلا و سهام

به گزارش پایگاه خبری نقدینه، در هفته نیمه‌تعطیل و نیمه‌فعالی که درحال اتمام است کرکره بازار تقریبا نیمه باز بود با این حال خبرها به دست معامله گران می‌رسید و اثرخودش را بر قیمت‌ها هم می‌گذاشت. در چهارراه استانبول و بازار سکه هم وضع بر همین منوال بود . بازار ارز البته وضعیتش روشن‌تر از بازار همسایه به نظر می‌رسد.
از چهارم آذر که مذاکرات تا تابستان بعد تمدید شد قیمت‌ها به جز موارد استثنا روی خط صعود حرکت کرده‌اند در ادامه همین روند هم دلار که یک بار از مرز سه‌هزار و ٥٠٠ گذشته و عقب‌نشینی کرده بود این‌بار با اطمینان بیشتر از این مرز روانی عبور کرد و روز دوشنبه رقم سه‌هزار و ٥٥٠ تومان را به نام خود به ثبت رساند البته ذکر این نکته هم ضروری است که در روزهای آینده این بازار گوشه‌چشمی هم به مذاکرات هسته‌ای خواهد داشت چون انتظار می‌رود به‌زودی خبرهای از توافقی سیاسی از آن ارسال شود.
زورآزمایی دلار و اونس
در بازار سکه اما وضع کمی پیچیده‌تر به نظر می‌رسد. از یک سو دلار به‌عنوان یکی از مولفه‌های در فرمول قیمت‌گذاری درحال رشد است از سوی دیگر اونس جهانی یکی از نزولی‌ترین روزهای خود را می‌گذراند با این اوصاف پیش‌بینی مسیر حرکت قیمت سکه و طلا دست کم در بلندمدت کمی دشوار به نظر می‌رسد. با این همه ظاهرا بازار سکه اعم از نقدی و آتی تصمیم خود را حداقل فعلا گرفته است. سکه در بازار نقدی به مرز یک‌میلیون تومان بازگشته و آماده جهش از این مرز روانی است در بورس کالا و رینگ آتی معامله‌گران تا یک‌میلیون و ٢٠٠هزار تومان هم پیش رفته‌اند به عبارت دیگر پیش‌بینی معامله‌گران برای قیمت سررسید تیرماه حتی از یک‌میلیون و ٢٠٠‌هزار تومان هم گذشت هرچند این نرخ مدتی بعد کمی اصلاح شد.
رکوردزنی در بازار آتی
در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته هر قرارداد آتی سکه برای تحویل در اردیبهشت هم به قیمت یک‌میلیون ١١٩هزار تومان فروخته شد. کارشناسان و حرفه‌ای‌های بازار می‌گویند افزایش قیمت طلا در بازار‌های جهانی و نیز قیمت دلار در بازار داخلی قیمت سکه را افزایش داده و این روند به قراردادهای آتی سکه در بورس کالا نیز سرایت کرده، این افزایش در سررسید‌های ‌سال ٩٤ به معنای این است که سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند قیمت سکه طلا در آن تاریخ بیشتر از رقمی است که درحال حاضر وجود دارد. با این اوصاف می‌توان گفت اولین سیگنال برای افزایش قیمت از بازار نقدی به آتی مخابره شده حالا هم ورق برگشته و این‌بار تحلیل بازار آتی و انتظارش برای افزایش قیمت‌ها در ماه‌های پیش رو بر تصمیم‌گیری معامله‌گران نقدی تأثیر می‌گذارد.
چرا سکه گران شد؟
علی‌محمد احمدی نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درخصوص دلایل این روند معتقد است قیمت سکه و ارز به قیمت نفت وابسته است و طبیعی است که وقتی نفت با کاهش قیمت روبه‌رو می‌شود قیمت سکه و ارز افزیش پیدا می‌کند. او گفت: در بازار داخلی نوسان قیمت سکه و طلا تابع چندین عامل است؛ یکی از آنها میزان ذخایر بانک مرکزی است، عامل دیگر افت و خیز قیمت جهانی طلا و عامل بعدی بحث تقاضای بازار است. احمدی ادامه داد: با توجه به این موضوع و وارد شدن به ماه ربیع‌الاول تقاضا در بازار افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند. علی‌الخصوص که این زمان با سه ماهه آخر‌سال نیز مصادف است و هر قدر به عید نزدیک‌تر می‌شویم این تقاضا بالاتر خواهد رفت.وی خاطرنشان کرد: بنابراین عوامل مذکور در قیمت سکه و طلا تأثیرگذار هستند اما تحلیل دیگری که می‌توان از افزایش قیمت طلا و ارز به دست آورد این است که دولت و بانک مرکزی مانند دولت سابق قصد دارند برای جبران کسری بودجه خود قیمت‌ها را دستکاری کنند که اگر این تغییر حقیقت داشته باشد کاری بسیار نامعقول است. او البته به این نکته هم اشاره کرد که درخصوص صحت و سقم این مسأله نمی‌توان به صراحت قضاوت کرد، هرچند دولت‌ها بدشان نمی‌آید برای جبران کسری بودجه خود دست به انجام این اقدامات بزنند.
انتظاراتی که قیمت می‌سازند
احمد بیات معامله‌گر بازار آتی سکه هم معتقد است در شرایط فعلی اولین دلیل برای افزایش قیمت‌ها در بازار آتی و نقدی قیمت دلار است. به گفته او در معاملات آتی عمده‌ترین مولفه، بحث انتظار است و همین عامل هم بر تصمیم‌گیری بازار تأثیر می‌گذارد. بیات افزود: تا قبل از چهارم آذر چون همه با امیدواری فراوان در انتظار نتیجه بودند قیمت‌ها در مداری از ثبات حرکت می‌کرد به‌خصوص در بازار ارز. در این روزها قیمت دلار در کانال سه‌هزار و ٢٠٠ تومان نوسان ملایمی داشت و چه بسا انتظارات کاهشی قیمت‌ها را در بازارآتی سکه با افت مواجه می‌کرد. او ادامه داد: در آن روزها معامله سررسید دی‌ماه زیر قیمت نقدی انجام می‌شد. سررسید اردیبهشت و تیر هم با اختلاف ١٥ تا ٢٠‌هزار تومان کاهشی بود.
پیش‌بینی برای گرانی نیست
به گفته بیات، با تمدید مذاکرات ورق برگشت و قیمت سکه نقدی به بیش از ٩٩٠‌هزار تومان هم رسید یعنی سکه دوباره به مرز یک‌میلیون تومان برگشت. به این ترتیب با بالا رفتن انتظارات قیمتی فاصله قیمتی سررسیدها هم افزایش یافت و اوج این افزایش هم برای تیرماه بود که رقم قیمتی یک‌میلیون و ٢٠٠‌هزار تومان را تجربه کرد. او تأکید کرد: البته همه کسانی که قراردادهای آتی سکه را خریداری می‌کنند برای فروش منتظر تاریخ سررسید نمی‌مانند چون بسیاری از آنها به دنبال نوسان‌گیری وارد بازار می‌شوند از سوی دیگر همان‌طور که در روزهای صعود قیمت‌ها صف‌های فروش شلوغ می‌شوند و بر طبل افزایش قیمت کوبیده می‌شود در روزهای نزول قیمت هم ناگهان هم در صف فروش می‌ایستند و شیب افت قیمت را تندتر می‌کنند. با این تفاسیر به صرف افزایش قیمت سکه برای تیرماه نمی‌توان گفت تصور بازار از قیمت‌های تابستانی یک‌میلیون و ٢٠٠‌هزار تومان است.
بازگشت به مدار تعادل
بیات درخصوص پیش‌بینی روند آتی قیمت سکه به‌خصوص در بورس کالا گفت: پیش‌بینی قیمت سکه دست‌کم برای بلندمدت کار بسیار دشواری است با این حال می‌توان به‌طورکلی گفت افت ارزش اونس طلا با توجه با ارزشمندتر شدن دلار و ادامه مخابره خبرهای خوش از اقتصاد آمریکا ادامه‌دار خواهد بود از سوی دیگر ارزش دلار در بازار ایران هم به شدت سیاسی است و به عوامل متعددی بستگی دارد اما پیش‌بینی می‌شود در بلندمدت دلار کماکان به افزایش قیمت ادامه دهد. او افزود: در چنین شرایطی انتظار می‌رود دو مولفه اندکی از تأثیر همدیگر را خنثی کنند و در نتیجه سکه تقریبا روند متعادلی را در هفته‌ها و ماه‌های آینده در پیش بگیرد.
رشد کم‌نظیر و البته به ناگاه نرخ دلار در هفته‌های پایانی آذر ماه، بدون‌شک بیشترین تأثیر را بر ریزش شدید شاخص بورس داشت. ریزشی که با وجود مخرب بودن در بازار سرمایه، دیگر برای صاحبان سهام عادی شده بود. اما نکته مهم در این میان رفتار فعالان دو بازار در قبال تحلیل این نوسانات پی درپی بود. زیرا برخی فعالان بورس، ریزش‌ها را متاثر از رشد نرخ دلار می‌دیدند و در پس آن معامله‌گران ارز در خیابان استانبول دلیل رفت و آمدهای قیمتی در بازار ارز را اوضاع نابسامان شاخص بورس، معرفی می‌کردند.
در این میان اما رفتار دولت برای کنترل نرخ ارز و ایجاد ثبات در این بازار نشان می‌داد که ایجاد روندی معقول برای نرخ ارز در بازار بدون‌شک به رفتار منطقی و به تعبیری رشد شاخص بورس نیز منجر خواهد شد. اتفاقی که با تصمیمات و گاه اظهارات آرامبخش مسئولان دولتی نمود واقعی پیدا می‌کرد. گذشته از این اما بر کسی پوشیده نیست که نوسانات گاه و بیگاه بازار ارز و رسیدن قیمت دلار به بیش از ٣٥٠٠ تومان تمامی شرکت‌های حاضر در بازار بورس را با تلاطم مواجه می‌کند و اندکی اخبار جابه‌جایی ارقام روی شیشه صرافی‌ها می‌تواند با سرمایه هزاران صاحب سهم در بورس، بازی جبران‌ناپذیری را انجام دهد. هرچند که حالا با مدیریت تازه سازمان بورس و بهبود نسبی شاخص در روزهای ابتدایی ریاست فطانت‌فرد، شاید بحث دلار و اثراتش در بورس اندکی کمرنگ به نظر رسد اما در درازمدت ادامه این مسیر تبعاتی خواهد داشت که به سادگی قابل جبران نخواهد بود. درهمین مسیر آسیب‌شناسی تفکر دولتی برای ایجاد موازنه میان بازار ارز و بازار سرمایه امری ضروری به نظر می‌رسد که در این گزارش به آن پرداخته‌ایم.
فرمول دولتی برای ثبات ارز
در این شرایط اما دولت با مرور نوسانات ارزی و اختلالات پیش آمده در ‌سال ٩١ برای نرخ دلار، تصمیم گرفت تا با برنامه‌ریزی علمی و البته منطقی در بازار ارز گام بردارد. در این میان و در اولین حرکت با نرخ‌گذاری ٢٨٥٠ تومان برای دلار در لایحه بودجه ٩٤ تلاش کرد تا فاصله‌ای منطقی میان نرخ ارز آزاد ایجاد کند و به دور از تصمیم‌گیری واهی و هیجانی، نرخ واقعی دلار در بازار را بپذیرد و به نوعی با قیمتی در حدود ارز آزاد، نرخ مرجع در لایحه بودجه ٩٤ را به دلار بازاری نزدیک کند. این تصمیم اما چندی بعد از ارایه لایحه بودجه از سوی دولت مورد انتقاد برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان قرار گرفت که البته با دفاعیه تمام قد وزیر اقتصاد و سخنگوی دولت نیز روبه‌رو شد. دفاعیه‌ای که کمک شایانی به ثبات قیمت ارز در بازار کرد و به نوعی سقف قیمتی ٣٥١٠ تومان را که توسط دلار درنوردیده شده بود، از این ارز بازپس گرفت.
علی طیب‌نیا وزیر اقتصاد دراین‌باره گفته بود: دیدگاه‌ها و نظرات متفاوتی در این خصوص در مجلس شورای اسلامی مطرح شده اما دولت تصور می‌کند نرخی که در بودجه ٩٤ برای دلار در نظر گرفته شده، مناسب بوده و با واقعیات اقتصادی جامعه سازگار است و زمینه ایجاد هیجانات در بازار ارز را فراهم نمی‌کند. وی ادامه داد: درعین‌حال این رقم با نرخ بازار آزاد تفاوت محدودی دارد و امیدواریم بتوانیم با گشایشی که در بازار ارز ایجاد می‌شود نرخ بازار آزاد را به سمت نرخ مبادله‌ای سوق دهیم. بعد از این اظهارنظر محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت نیز در اقدامی شبه هماهنگ به اظهارنظر در مورد ارز پرداخت. اظهار نظری که تند و تیز‌تر از علی طیب‌نیا اعلام شد و به تعبیر برخی کارشناسان جدیت دولت در کنترل نرخ ارز و در پی آن تأثیر منفی رشد غیرمنطقی قیمت دلار بر بازار سرمایه را نیز در پی داشت. نوبخت در صحبت‌هایش دراین‌باره گفت: نرخ فعلی دلار آزاد غیرمعتبر است و باید کاهش پیدا کند؛ ما نمی‌توانیم نرخ برابری ریال و دلار را بیش از این تحمل کنیم، از نظر ما همین رقم موجود در بازار آزاد غیرمعتبر است و باید با مدیریت ارز شناور این رقم را کاهش دهیم.
چرایی نوسانات اخیر در بازار ارز
به اعتقاد کارشناسان، چند دلیل اصلی برای نوسانات اخیر بازار ارز به نظر می‌رسد. ابتدا این‌که پس از گسترش دامنه تحریم‌های اقتصادی به حوزه نقل ‌و انتقال پول، نرخ ارز در بازار غیررسمی، بیش از آن‌که متأثر از عوامل اصلی و منطقی اقتصادی باشد، تحت‌تأثیر اخبار و هیجانات زودگذر درخصوص تعاملات بین‌المللی کشور دچار نوسان شد؛ این اتفاق بیشترین تأثیر را در جذب رفتارهای سوداگرانه به سمت بازار ارز داشت و به نوعی موجب شد تا رفتار‌های غیرعقلایی پس از گذشت یک‌سال، باردیگر به پیکره اقتصاد نفوذ کند. پس از این اما، بانک مرکزی نیز با انتشار گزارشی به دلایل نوسان‌های یکباره دلار در بازار پرداخت که شاه بیت آن به چند خط ابتدایی این پاراگراف اشاره می‌کرد.
در بخشی از این گزارش آمده بود: بررسی‌ها نشان می‌دهد که نوسان‌های لحظه‌ای و غیربنیادین نرخ ارز بستر مناسبی برای شکل‌گیری حملات سفته‌بازانه وخرید و فروش‌های گروهی در بازار می‌شود و علاوه بر ایجاد تعلل و سکون در سرمایه‌گذاری و تولید، آثار بازتوزیعی درآمدی وسیعی نیز برجای می‌گذارد. اتفاقاً در این زمینه، جهت نوسان نرخ ارز، تأثیر خاصی بر انتقال درآمد یا ثروت ندارد. یکی از اهداف مصاحبه‌های ریاست‌کل بانک مرکزی در حوزه ارز، حذف زمینه‌های تلاطم تصنعی در بازار ارز و کاهش قدرت مانور غیرواقعی سوداگران و جریان‌سازان در آن است. این رونمایی یکباره بانک مرکزی از اهداف رئیس‌کل و شناخت دولت از بازار هیجانی کشورمان نشان می‌دهد که دولت برای تنظیم بازارهای اینچنینی در کشور دیگر به رفتارهای غیرمعقول معامله گران تن نخواهد داد و به واسطه کسب درآمد مقطعی از بازار ارز، ریشه‌های بازارهای مهمی نظیر بورس را به ورطه نابودی نخواهد کشاند.
آسیب‌های تلاطم ارزی برای تالار شیشه‌ای
در یک تعریف منطقی و کلی باید گفت که همچنان مشخص نیست که تأثیرات نزول و یا صعود شاخص بورس در بازار ارز چیست؟ اما در این سوی میدان مشخص است که تغییرات نرخ ارز، تأثیر مستقیمی بر بازار سرمایه خواهد داشت، اما به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه، اثرات نوسان نرخ ارز بر سهام شرکت‌های بورسی یکسان نیست. به‌طور مثال، قیمت سهام برخی از صنایع مثل گروه خودرویی‌ها از افزایش نرخ ارز آسیب می‌بینند و برعکس آن برخی صنایع دیگر همانند پتروشیمی‌ها و معدنی‌ها از افزایش نرخ ارز منتفع می‌شوند. بر این اساس انتظار می‌رود که افزایش یا کاهش نرخ ارز تأثیری متفاوت بر صنایع گوناگون بگذارند. اما درحال حاضر با وجود افزایش قیمت دلار سهام پتروشیمی‌ها نیز از وضع مناسبی برخوردار نیست. عاملی که گفته می‌شود به دلیل کاهش قیمت نفت است. از طرف دیگر روند بازار ارز و سهام در دوره‌های اخیر نشان می‌دهد معمولا حرکت این دو شاخص در یک مسیرموازی با یکدیگر بوده و آنچه اکنون رخ داده، پدیده‌ای است که سابقه چندان قوی در عرصه اقتصاد ما نداشته است. این امر نشان می‌دهد که تیم اقتصادی دولت ملزم است تا با ثابت نگه‌داشتن شرایط در بازارهای مختلف، قدرت برنامه‌ریزی را به صاحبان سرمایه بازگرداند و با ایجاد موازنه میان بازارهای مختلف، از رفتارهای هیجانی معامله‌گران جلوگیری کند.

منبع - شهروند