بانک مرکزی برای 10 سال آینده نقشه راه کشید

به گزارش پایگاه خبری نقدینه، هیات وزیران پس از استماع گزارش پروژه تدوین نقشه راه ده ساله بانک مرکزی علاوه بر استقبال از برنامه ریزی انجام شده از سوی بانک مرکزی بر اجرای کامل برنامه ها تا نیل به اهداف مورد نظر تاکید کرد.

دلایل تدوین نقشه راه ۱۰ ساله شبکه بانکی، مهار تورم ونقدینگی، نظارت موثر بر نظام پولی و مبارزه با فساد ، تحول در مفاهیم بانکداری و فناوری‌های نوین عنوان شده است.

نقشه راه تحول در نظام بانکی از طریق بازآرایی بانک مرکزی مطابق با الگوهای موفق جهانی ودر چارچوب ساختار حقوقی وملاحظات بومی کشور محقق شده و زمینه را برای ایجاد تحول اساسی در شیوه بانکداری و نظارت بر بازار پول و بانکداری مرکزی کشور رقم خواهد زد.

‌پروژه تدوین نقشه راه ۱۴۰۰ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران،‌ در راستای لزوم بازنگری فرایندها، سیاست ها و عملیات این بانک و همچنین تدوین برنامه درازمدت جهت نیل به یک نظام بانکی نوین بر پایه استانداردهای جهانی با همکاری شرکت ملی انفورماتیک تهیه شد.

در ادامه ترسیم نقشه راه ۱۰ ساله قبل حوزه نظام های نوین پرداخت بانک مرکزی ج.ا.ا که توسط شرکت ملی انفورماتیک تهیه و تدوین شد و نتایج و دستاوردهای آن بطور کامل محقق شدند، این شرکت با موافقت بانک مرکزی مسئولیت ترسیم نقشه راه ۱۰ ساله آینده موسوم به “نقشه راه ۱۴۰۰″ آن بانک را در کلیه حوزه های ماموریتی بعهده داشت که به حول و قوه الهی و با مشارکت معاونت محترم فناوری اطلاعات بانک مرکزی این ماموریت در مرداد ماه ۱۳۹۳ با موفقیت به پایان رسید.
پروژه نقشه راه چیست؟

واقعیت این است که موفقیت‌ها و دستاوردهای شبکه بانکی کشور در حوزه بانکداری الکترونیک طی دهه گذشته اغلب مرهون نقشه‌راه پیشین بانک مرکزی بوده و انجام اموری چون، توسعه خودپردازها، پایانه‌های فروش و کارت‌های نقدی و همچنین طرح‌های ایجاد سامانه‌های مختلف و انجام تراکنش‌های بین‌بانکی از طریق شتاب، ساتنا، پایا، تابا و نیز طرح‌های دیگری از قبیل راه‌اندازی نماد و چکاوک بر اساس همان نقشه‌راه صورت می‌پذیرد.

اکنون با گذشت بیش از یک دهه و با توجه به شیوه های جدید نظام‌های پرداخت، ابزارها و فناوری‌های نوین و همچنین جایگاه، نقش و ماموریت بانک مرکزی در نظام اقتصادی کشور، بانک مرکزی بر آن شد تا بار دیگر نقشه‌راه ۱۰ سال آینده شبکه بانکی کشور را با بهره گیری از دانش مشاوران خبره و مشارکت کلیه ارکان بانک مرکزی و بر پایه مفاهیم و استانداردهای حال حاضر دنیا (Basel و FMI) و نه تنها در حوزه ماموریتی “نظام های پرداخت” بلکه در کلیه حوزه های ماموریتی بانک مرکزی تدوین نماید. بطور کلی اهداف کلان نقشه راه ۱۴۰۰ عبارتند از:

توسعه و گسترش یکپارچه نظام پولی و مالی کشور مطابق الگوهای موفق جهانی
توسعه حاکمیت و تحقق استقلال بانک مرکزی
خروج تدریجی از حوزه های اجرایی غیرمرتبط و واگذاری آنها به شبکه مالی و بانک­های تجاری
استقرار ساختار بازارهای مالی (FMI) یکپارچه بر اساس استانداردهای جهانی و مدل‌های موفق
توسعه و نوسازی نظام جامع اطلاعاتی در بانک مرکزی با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین
شکل‌دهی به انجمن‌های بین بانکی به منظور مشارکت شبکه مالی و بانک‌های تجاری در تصمیم سازی و سیاستگذاری
توسعه ابزارهای لازم برای عملیات و وظایف محوری بانک مرکزی نظیر سیاست‌های پولی و ارزی، نظارت و نظام­های پرداخت

آن گونه که در وب سایت شرکت ملی انفورماتیک آمده است، پروژه نقشه ۱۴۰۰ در مردادماه سال ۱۳۹۲ با مدیریت شرکت ملی انفورماتیک آغاز شد و مطابق برنامه در طی ۱۰ ماه به سرانجام رسید. کلیات مراحل انجام شده در این پروژه عبارتند از:

مرحله صفر : آماده سازی پروژه
مرحله اول : ارزیابی وضعیت موجود
مرحله دوم : تجزیه و تحلیل مدل آتی
مرحله سوم : تجزیه و تحلیل شکاف موجود بین وضعیت موجود و مدل ارایه شده
مرحله چهارم : پیاده سازی پروژه­ها

در مرحله اول
جلساتی با حضور نمایندگان کلیه بانکها به منظور دریافت نقطه نظرات آنها برگزار شد. در ادامه جهت آشنائی هر چه بیشتر با نحوه ارائه خدمات و همچنین نیازهای شبکه بانکی پرسشنامه­ای شامل سئوالات متنوع برای بانکها ارسال شد. پاسخ‌ها دریافت و تجزیه و تحلیل شدند. در این مرحله همچنین مصاحبه‌های متعددی با کلیه ادارات بانک مرکزی در تمامی حوزه‌ها انجام گرفت و وضعیت جاری آنها و نظرات و نیازهای آنها شناسایی شد. در این جلسات سیستمهای پرداخت و تسویه اعم از معاملات اوراق بهادار، نحوه پایاپای و تسویه تراکنشهای کارت و همچنین نحوه تعیین اعتبار، روشهای پایش تراکنشها و بویژه تراکنشهای پر خطر، نحوه انتشار و توزیع و کنترل اسکناس و وضعیت وجوه بانکها، نحوه اجرای سیاست پولی و ارزی، عملیات بازار باز و ابزار تامین نقدینگی، نحوه انجام تحقیقات اقتصادی و تحلیل داده‌های آماری، مدیریت ریسک، مدیریت حسابهای دولتی، مدیریت صندوقهای سرمایه گذاری ارزی، سطح استفاده از فناوری اطلاعات در نظام بانکی و زیر ساختار و سیاست ایجاد امنیت در سیستم‌های بانکی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این مرحله نه تنها نظام بانکی بلکه عملکرد کلیه شرکتها از جمله اپراتورهای تلفن همراه، بیمه، بورس، مخابرات، وزارت اقتصاد، تعاونی‌ها، صرافیها و لیزینگ‌ها و نحوه ارتباط آنها با بانک‌ها نیز مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
در مرحله دوم
فهرستی از خدمات جدید بانکی تهیه و ساختار نوینی جهت ارائه خدمات گسترده تر تهیه و مدلی واقع بینانه از بازار مالی در ایران ارائه شد. مراحل مختلف تحقیق، تجزیه و تحلیل وظایف اصلی و بنیادی بانک مرکزی بر اساس روش PEST یعنی تحلیل وضعیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فنی انجام و نهایتاً عوامل کلیدی جهت گذار به وضعیت مطلوب آتی با توجه و مقایسه با بانک‌های مرکزی پیشرفته جهان بدست آمد. نقش بانک مرکزی در مقایسه با بانکداری مرکزی مدرن کنونی و نقش آن در مدیریت بازارهای مالی بررسی شد. در این مرحله مسئولیت‌ها و فعالیت‌های اصلی، حاکمیت و استقلال و ساختار سازمانی مطلوب و ساختار اصلی حوزه فناوری اطلاعات در نظام بانکی و بانک مرکزی شناسایی شد. سند منتشر شده در این مرحله شامل مدل پیشنهادی بازار مالی آتی، مدرنیزه کردن نظام و خدمات بانک مرکزی و ارائه ساختار سازمانی نوین بانک مرکزی است. بخش دیگر این سند شامل هستی‌شناسی عملیات بانکداری مرکزی با توجه به استانداردهای بین المللی در حوزه‌های اصلی ذیل است:

حوزه سیاست پولی و ارزی
حوزه نظارت و ثبات مالی
حوزه نظام‌های پرداخت

این سند حاوی جزئیات بیشتر از جمله مدل ارزیابی هزینه‌ها و کارمزدها و فهرستی از سیستم‌های فناوری اطلاعات براساس اصول تعریف شده از سوی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است (جزئیات بیشتر این مرحله در سند “گزارش خلاصه مستند تجزیه و تحلیل الگوی مناسب آتی” موجود است).

در مرحله سوم
شکاف و فاصله‌های موجود بین نظام‌ها و خدمات فعلی در حیطه بانکداری از جمله نظام پرداخت، سیاست پولی، نظارت بانکی، خدمات بانکی، نحوه پشتیبانی از نظام بانکی و تحلیل فاصله موجود در زیر ساخت فناوری اطلاعات و شبکه و امنیت سیستم‌ها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با سیستم کشورهای دیگر و استانداردهای بین المللی مقایسه و مستند نهائی در این مورد تهیه شد.
در این مستند نمونه‌ای از سیستم‌های مطلوب در کلیه حوزه‌ها ارائه گردیده که با پیاده سازی آنها می‌توان به وضعیت مطلوب نزدیک تر گردید (جزئیات بیشتر این مرحله در سند “خلاصه گزارش تجزیه و تحلیل شکاف موجود میان وضعیت فعلی و مدل آتی” موجود می باشد).
در مرحله چهارم

یعنی مرحله پیاده سازی طرح، کلیه خدمات و سیستم‌های پیشنهادی به شش حوزه مختلف تقسیم گردید و در هر حوزه پروژه‌های خاصی جهت پیاده سازی تعیین شدند. شش حوزه مذکور عبارتند از:

حوزه سیاست پولی
حوزه پایداری مالی (نظارت بانکی)
حوزه نظام‌های پرداخت
حوزه خدمات بانکی
حوزه خدمات فناوری
حوزه خدمات پشتیبانی

تعداد پروژه های شناسایی شده در هر یک از حوزه ها به شرح زیر است:

حوزه خدمات پشتیبانی ۹ پروژه
حوزه نظام‌های پرداخت ۱۶ پروژه
حوزه سیاست های پولی ۶ پروژه
حوزه خدمات بانکی ۳ پروژه
حوزه خدمات فناوری ۱۲ پروژه
حوزه پایداری مالی ۸ پروژه