از بلاک‌چین تا هوش مصنوعی؛ مسیر شکل‌گیری تأمین مالی هوشمند در ایران
نقدنیه - دکتر علیرضا ناصرپور، مدیرعامل شرکت تأمین سرمایه تمدن، در پنل تخصصی «تأمین مالی هوشمند در دهه آینده؛ پیوند فناوری، اعتماد و سرمایه» در حاشیه رویداد کیش اینوکس ۲۰۲۵ با تأکید بر نقش بازار بدهی در توسعه پایدار اقتصادی گفت: «بازار بدهی کارآمد، ستون پنهان رشد اقتصادی است و بدون آن، عبور از ساختار بانک‌محور و رسیدن به نظام تأمین مالی شفاف و داده‌محور ممکن نیست.»
به گزارش پایگاه خبری نقدینه ، همزمان با برگزاری رویداد بین‌المللی کیش اینوکس ۲۰۲۵، پنل تخصصی «تأمین مالی هوشمند در دهه آینده؛ پیوند فناوری، اعتماد و سرمایه» روز سه‌شنبه، ۲۰ آبان‌ماه ۱۴۰۴ در سالن ابن‌سینای مرکز همایش‌های بین‌المللی کیش برگزار شد.
این نشست تخصصی به همت شرکت تأمین سرمایه تمدن و با حضور جمعی از مدیران ارشد بازار سرمایه و کارشناسان اقتصادی برگزار شد تا ابعاد مختلف آینده تأمین مالی مبتنی بر فناوری مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
در آغاز این نشست، دکتر علیرضا ناصرپور، مدیرعامل شرکت تأمین سرمایه تمدن و مدیر پنل، با اشاره به جایگاه بازار بدهی در توسعه اقتصادی گفت: «در حالی‌که حجم بازار بدهی جهانی در سال ۲۰۲۴ از ۲۶۲ تریلیون دلار فراتر رفته، ایران هنوز در مسیر گذار به سمت بازار سرمایه‌محور قرار دارد. در سال ۱۴۰۳ بیش از ۸۳ درصد از تأمین مالی کشور از طریق نظام بانکی انجام شده است؛ این نشان می‌دهد که برای تحقق توسعه پایدار باید بازار بدهی داخلی را تقویت و متنوع کنیم.»
وی افزود: «تحول در بازارهای مالی بدون فناوری ممکن نیست. فناوری بلاک‌چین می‌تواند سرعت، شفافیت و اعتماد را در فرآیند انتشار اوراق بدهی افزایش دهد و زمینه جذب سرمایه‌گذاران خرد و خارجی را فراهم کند.»
ناصرپور همچنین نقش هوش مصنوعی را در آینده نظام تأمین مالی حیاتی دانست و گفت: «الگوریتم‌های یادگیری ماشینی می‌توانند فرآیندهای تأمین مالی را از مرحله ارزیابی تا تسویه به‌صورت خودکار و هوشمند انجام دهند. ترکیب بلاک‌چین و هوش مصنوعی مسیر شکل‌گیری تأمین مالی هوشمند را در کشور هموار می‌سازد.»
فناوری؛ ضرورت استراتژیک در تأمین مالی
در ادامه این نشست، محسن خدابخش، رئیس هیئت مدیره بانک سینا، به عنوان نخستین سخنران پنل تأکید کرد: «فناوری در تأمین مالی دیگر یک امکان نیست، بلکه یک ضرورت استراتژیک است.»
او توضیح داد که فناوری‌های نوینی مانند هوش مصنوعی و بلاک‌چین به عنوان «امکان‌ساز» و «تسریع‌کننده» عمل می‌کنند و نه تنها فرآیندهای سنتی را دگرگون کرده‌اند بلکه «ماهیت روابط مالی» را نیز تغییر داده‌اند.
به گفته او، شکاف نظارتی از چالش‌های مهم این حوزه است و باید توجه داشت که «فناوری بدون اعتماد تنها یک زیرساخت فنی است و اعتماد بدون فناوری ناکارآمد خواهد بود.»
چهار روند کلیدی تحول‌ساز در صنعت مالی
سپس، محمدحسین صدرایی، مدیرعامل و عضو هیئت مدیره شرکت مدیریت دارایی مرکزی، در سخنرانی خود چهار روند کلیدی شکل‌دهنده آینده صنعت مالی را تشریح کرد.
او گفت: «دیجیتالی شدن و شفافیت مبتنی بر بلاک‌چین، فراگیرسازی مالی، هوشمندسازی از طریق هوش مصنوعی و کلان‌داده‌ها، و عرف‌شکنی در بازارسازی دارایی‌های خرد و غیرمتعارف، مسیر اصلی تحول نظام مالی آینده را تعیین می‌کنند.»
صدرایی ظهور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و توکنیزه‌کردن دارایی‌ها را از مصادیق این روند دانست که موجب افزایش نقدشوندگی بازارها می‌شود و افزود: «همگام‌سازی قوانین با سرعت نوآوری و کاهش شکاف دیجیتالی از مهم‌ترین چالش‌های این مسیر است.»
توکن‌سازی؛ راهی برای تأمین مالی کارآمدتر
در ادامه، میثم فدائی‌واحد، مدیرعامل گروه خدمات بازار سرمایه آبان، با تأکید بر نقش بلاک‌چین در تأمین مالی گفت: «توکن‌سازی اوراق بدهی مبتنی بر زنجیره بلوکی می‌تواند چالش‌هایی نظیر نقدشوندگی پایین و هزینه‌های بالای انتشار را حل کند.»
او افزود: «با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌توان جریان وجوه را رهگیری کرد و پرداخت‌ها را به‌صورت خودکار و منطبق با موازین شرعی انجام داد. همچنین، مدل‌های زبانی بزرگ (LLMها) در حوزه هوش مصنوعی، می‌توانند فرآیند انتشار اسناد و ارزیابی شرعی را خودکار کرده و رتبه‌بندی اعتباری پویا را ممکن سازند.»
اقتصاد داده‌محور؛ بستر توسعه تأمین مالی هوشمند
محمدرضا اخوان، پژوهشگر اقتصادی، نیز در این نشست با ارائه مقایسه‌ای از بازار سرمایه ایران و کشورهای منطقه گفت: «نسبت ارزش بازار به تولید ناخالص داخلی در ایران حدود ۴۱ درصد است، در حالی‌که این نسبت در کشورهایی چون عربستان به ۲۵۰ درصد می‌رسد. این نشان می‌دهد که ایران هنوز ظرفیت بالایی برای توسعه بازار سرمایه دارد.»
او افزود: «تأمین مالی هوشمند یعنی به‌کارگیری فناوری، داده و الگوریتم برای تخصیص بهینه و عادلانه منابع.
تحقق این هدف نیازمند تدوین سند ملی تأمین مالی هوشمند و اتصال داده‌های بانکی، مالیاتی و بازار سرمایه است.»
اعتماد فناورانه؛ سرمایه نامرئی نظام مالی آینده
در پایان نشست، سید محسن موسوی، مدیرعامل تأمین سرمایه امید، درباره تحول مفهوم اعتماد در دهه آینده گفت: «اعتماد از تکیه بر روابط انسانی به سمت اعتماد فناورانه، داده‌محور و الگوریتمی در حال حرکت است. در آینده، اعتماد به یک دارایی داده‌ای تبدیل خواهد شد.»
او افزود: «در این تحول، انسان حذف نمی‌شود بلکه نقش او از تصمیم‌گیر به ناظر اخلاقی و معنا‌دهنده در نظام هوشمند تغییر می‌کند. نظام مالی آینده بر سه ستون شفافیت فناورانه، قضاوت انسانی و نظارت اخلاقی داده‌محور استوار خواهد بود.»
موسوی همچنین به نقش هوش مصنوعی در ارائه خدمات مشاوره‌ای مالی اشاره کرد و گفت: «در عصر دیجیتال، مشاور مالی هوشمند باید نه فقط دقیق، بلکه شفاف، اخلاق‌مدار و همدلانه باشد.»
پنل تخصصی «تأمین مالی هوشمند در دهه آینده» با بخش پرسش و پاسخ و تبادل نظر میان حضار به کار خود پایان داد. شرکت‌کنندگان در جمع‌بندی تأکید کردند که دهه پیش‌رو، دهه پیوند عمیق فناوری‌های نوینی همچون هوش مصنوعی و بلاک‌چین با ساختارهای مالی خواهد بود و موفقیت در این مسیر، در گرو تقویت اعتماد و توسعه نهادهای فناورانه است.