رئیس کل بانک مرکزی:
صندوق توسعه ملی باید به جای پول دادن، سهامدار بانک‌های توسعه‌ای شود
به گزارش پایگاه خبری نقدینه ، محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک مرکزی در پنجمین همایش صندوق توسعه ملی، اظهار کرد: یکی از موضوعات اساسی در کشور نحوه تامین مالی است. بخش عمده‌ای از ناترازی‌ها ناشی از عدم تامین مالی مناسب و نبود نقشه راه مناسب در تامین مالی است.
فرزین بیان کرد: در سال ۱۳۸۹ که صندوق توسعه ملی را ایجاد می‌کردیم، دغدغه این بود که درآمد نفت افزایش پیدا کرده بود و بحث بیماری هلندی نگرانی ایجاد می‌کرد. نباید این منابع در دولت خرج شود و تصمیم گرفته شد که صندوقی ایجاد شود که منابع ارزی برای مصرف در توسعه کشور در آن ذخیره شود. تصمیم بر این بود که منابع را از طریق صندوق توسعه ملی به بخش خصوصی برسانیم تا بتواند در کشور رشد اقتصادی و توسعه ایجاد کند.
رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرد: متاسفانه یکسال بعد با تحریم مواجه شدیم و درآمد‌های دولت کاهش پیدا کرد و درآمد نفت هم کاهش پیدا کرد و دولت نیز نتوانست به طور مناسب خود را تامین مالی کند و مجبور شد از صندوق توسعه ملی برداشت کند. به همین دلیل صندوق توسعه ملی در ابتدا از اهداف خود دور شد.
وی افزود: امروز محور‌های صحبت خود را بر موضوع هدایت اعتبار متمرکز می‌کنم. در این رابطه بحث این نیست که منابع داریم یا نداریم بلکه مسئله این است که منابع چگونه مدیریت می‌شود و هدایت اعتبار باید چگونه باشد؟ صندوق توسعه ملی در این زمینه نقش مهمی دارد. منابع باید به جا‌هایی که توسعه محقق می‌شود داده شود.
فرزین گفت: زمانی که بنده رئیس صندوق توسعه بودم، بحث این بود که استراتژی توسعه و طرح آمایش سرزمین وجود داشته باشد که صندوق توسعه ملی بر اساس آن سرمایه‌گذاری کند. چنین چیزی وجود نداشت. البته در آن زمان مطالعات جسته و گریخته‌ای در سازمان برنامه و بودجه انجام شد، اما نیاز به یک برنامه جامع داشتیم.
رئیس کل بانک مرکزی اظهار داشت: کشور باید استراتژی توسعه صنعتی داشته باشد و محور این برنامه هدایت اعتبار است. با این برنامه می‌توان اعتبار را به سمت برنامه‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای هدایت کرد.
فرزین با اشاره به اینکه موضوع استراتژی صنعتی در کشور‌هایی مثل آلمان، ژاپن، چین و کره جنوبی وجود داشته است، گفت: زمانی که بازار کارآمد است باید مدیریت به بازار سپرده شود و نیروی بازار خودش تخصیص مناسب را انجام می‌دهد، اما در زمانی که بازار کارآمد نیست ممکن است بخش‌های مهم و زیرساختی تامین مالی نشوند. در چنین شرایطی نیاز به استراتژی صنعتی داریم.
وی افزود: ژاپن در برنامه بنگاه‌های بزرگ و صنایع صادراتی و چین صنایع بزرگ زیربنایی را هدف قرار داد. در برنامه چین، بانک‌های بزرگ این کشور که بانک‌های توسعه‌ای هستند، تامین مالی را انجام می‌دهند.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: در کره جنوبی صنایع پیشرفته هدف تامین مالی بود و بانک‌های بزرگ در کره‌جنوبی نیز بانک‌های توسعه‌ای هستند که منابع را به سمت اهداف تعیین شده هدایت می‌کنند.
فرزین گفت: در ایران خوشه‌های صنعتی مختلفی در اقصی نقاط کشور داریم و باید برنامه‌ای داشته باشیم که تعیین کند که نظام تامین مالی کشور باید کدام صنعت را، در کدام محل و چگونه تامین مالی کند.
رئیس کل بانک مرکزی یادآور شد: منظور از نظام تامین مالی کشور دولت، بانک‌ها، صندوق توسعه ملی و تمام نهاد‌های مرتبط هستند که همگی باید مبتنی بر این برنامه فعالیت کنند.
وی افزود: در قانون برنامه هفتم دیده شد که بانک‌ها شش دسته شوند که یکی از این دسته‌ها بانک‌های توسعه‌ای هستند. در حال حاضر بانک‌های توسعه‌ای از اهداف اصلی خود فاصله گرفته‌اند. این بانک‌ها باید منابع را بر اساس استراتژی‌های صنعتی و توسعه‌ای هدایت کنند.
فرزین خاطر نشان کرد: در نظام بانکی کشور بانک‌های مختلف با فعالیت‌های مختلف توسعه‌ای، تجاری، صنعتی و ... وجود دارد که هر کدام باید نقش خود را بر اساس استراتژی صنعتی ایفا کنند.
رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرد: صندوق مادر کشور، صندوق توسعه ملی است و این صندوق باید در فرآیند توسعه نقش اصلی را ایفا کند، اما صندوق به تنهایی نمی‌تواند این کار را انجام دهد. صندوق باید اقدامات خود را از طریق بانک‌های توسعه انجام دهد.
وی افزود: فردا با رئیس هیأت عامل جلسه‌ای را در بانک مرکزی برای عرضه ۲۰۰ میلیون دلار اوراق داریم که صندوق توسعه ملی ضامن آن می‌شود. چنین فعالیت‌هایی را می‌توان به عنوان فعالیت‌های توسعه‌ای بشمار آورد.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: تامین مالی بانک‌های توسعه‌ای نمی‌تواند با جذب سپرده باشد. این بانک‌ها باید یا اوراق بفروشند و یا صندوق توسعه ملی آنها را تامین مالی کند.
فرزین گفت: صندوق باید پشتیبان بانک‌های توسعه‌ای باشد. باید نهاد‌های بالادستی بانک‌های توسعه‌ای را تامین مالی کنند. یکی از موضوعات مهم ما شکل گیری بانک‌های توسعه‌ای است و صندوق توسعه ملی باید سهامدار این بانک‌ها شود و صندوق به جای پرداخت تسهیلات باید از طریق سهام بانک‌ها تامین مالی کند.
وی خاطر نشان کرد: ما باید در کشور بانک صنعت و معدن ۱۰۰ میلیارد دلاری و بانک مسکن ۵۰ میلیارد دلاری داشته باشیم تا اهداف بانک توسعه‌ای برای آن محقق شود. نباید از روش‌های تامین مالی تورمی، کار را دنبال کنیم. صندوق توسعه ملی باید به عنوان یک نهاد توسعه‌ای این کار را انجام دهد.
رئیس کل بانک مرکزی یادآور شد: یک زمانی مشکل این بود که با بیماری هلندی مواجه نشویم، اما امروز مشکل ما تامین مالی است و فلسفه وجودی صندوق عوض شده است. بنظر بنده اساسنامه صندوق توسعه ملی باید عوض شود و اساسنامه جدید با چارچوب مناسب تعریف شود. سایر نهاد‌های مالی توسعه‌ای را نیز صندوق باید تامین مالی کند.
فرزین اظهار داشت: چند مشکل دیگر نیز در هدایت اعتبار وجود دارد که یکی از آنها ضعف در نظام اعتبارسنجی است. هم در رتبه‌بندی و هم در اعتبارسنجی مشکلاتی وجود دارد. در قانون تامین مالی تولید اقداماتی در نظر گرفته شده است که حوزه اعتبارسنجی تقویت شود، اما حوزه رتبه‌بندی نیز باید پیگیری شود. مسئله دیگر مداخلات غیرکارشناسی و دستوری است که ناترازی را تشدید می‌کند.
باید مکانیزم بازار به گونه‌ای تعریف شود که فرآیند تامین مالی تقویت شود
وی افزود: مسئله بعدی فقدان نظام انگیزشی تامین مالی است. باید مکانیزم بازار به گونه‌ای تعریف شود که فرآیند تامین مالی تقویت شود. بخشی از این کار از طریق نرخ سود است. دولت در گذشته یارانه سود تسهیلات پرداخت می‌کرد. در قانون برنامه و بودجه باید یارانه سود تسهیلات در نظر گرفته شود. بطور مثال بخش کشاورزی نیاز مبرمی به یارانه سود تسهیلات دارد.
رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرد: مسئله بعدی تورم مزمن و بی‌ثباتی است که سال هاست با آن مواجه هستیم. در چرخه تامین مالی نامناسب و تورم گیر کرده‌ایم. باید از این چرخه خارج شویم، زیرا این چرخه یکی از مشکلات جدی ما است.
فرزین در پایان تاکید کرد: مسئله آخر اولویت بندی طرح‌ها و پروژه‌ها است. اولویت‌بندی، ارزیابی و رتبه‌بندی پروژه‌ها بسیار مهم است. چون محیط باثباتی نداریم. گاهی اوقات این اولویت‌ها جا‌به‌جا می‌شود، اما این مسئله در هدایت اعتبار بسیار مهم است تا به اشتباه اعتبار به جایی داده نشود که نباید داده می‌شد و پروژه‌ای که باید تامین مالی شود نیز از آن محروم نشود. تا این مسائل برطرف نشود مشکل تامین مالی توسعه‌ای در کشور رفع نمی‌شود.