بورس تهران در انتظار دلار و یورو
نقدینه-جذب سرمایه خارجی یکی از برنامه‌های اقتصادی است که دولت یازدهم در ۲ سال گذشته تمرکز ویژه‌ای بر آن داشته است.
به گزارش پایگاه خبری نقدینه، به این ترتیب مسئولان بازار سرمایه نیز در مصاحبه‌های خود بارها از تمایل سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در بورس تهران خبر داده و افزایش روزافزون تعداد کد سهامدار خارجی را گواه آن دانسته‌اند. آن طور که سرپرست امور بین‌الملل بورس تهران می‌گوید، از ابتدای سال ۹۴ و پس از انتشار بیانیه سوئیس و نزدیک‌شدن ایران به توافق جامع هسته‌ای و احتمال لغو تحریم‌ها، تلاش گسترده‌ای از سوی سرمایه‌گذاران خارجی برای بازگشت به بازارهای کشور به‌ویژه بازار سرمایه آغاز شد و حدود ۱۵۰ نفر از کشورهای مختلف از بورس تهران بازدید کردند.
این در حالی است که بعد از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای و اطمینان از بازشدن درهای ایران به روی سرمایه‌گذاران خارجی، این گروه از افراد تلاش خود را برای ورود به بازارها دوچندان کرده‌اند، به‌طوری‌که رایزنی‌های مختلفی از سوی خارجی‌ها برای ورود به بازار سرمایه کشور و آشنایی آنها با سازوکار سرمایه‌گذاری در بورس انجام شده است.
کارشناسان می‌گویند برای جذب خارجی‌ها در بورس باید تمامی بنگاه‌های حاضر در بازار سرمایه شاخه بین‌المللی خود را فعال کنند؛ علاوه بر این شرکت‌های بورسی باید خود را تجهیز کرده و صورت‌های مالی خود را به زبان انگلیسی منتشر کنند تا آمادگی لازم برای لغو تحریم‌ها و حضور در بورس‌های منطقه‌ای فراهم شود.
البته آگاهان بازار عقیده دارند ورود سرمایه‌گذاران خارجی در زمان کنونی می‌تواند مزایا و معایبی داشته باشد اما به‌طور قطع منافع ورود دلار و یورو به تالار حافظ بسیار بیشتر از ضررهای آن است.
بورس تهران، فرصتی مناسب
در این باره حمید روحبخش، سرپرست روابط‌عمومی و امور بین‌الملل بورس تهران در گفت‌وگو با صمت با اشاره به اینکه از ابتدای سال ۹۴ هیات‌های خارجی بسیاری از بورس تهران بازدید کرده‌اند، اظهار کرد: از فروردین امسال تاکنون که مذاکرات هسته‌ای در روند مثبت قرار گرفته و امید به حل و فصل آن بیشتر شد، به طور مرتب گروه‌های متعددی از نقاط مختلف جهان برای بازدید از بورس تهران به کشور وارد شدند.
وی با اشاره به اینکه بعد از تفاهمنامه لوزان تاکنون حدود ۱۵۰ سرمایه‌گذار از کشورهای دیگر به ایران وارد شده‌اند، گفت: سرمایه‌گذاران خارجی از نزدیک با بورس تهران آشنا شده‌اند و اذعان کرده‌اند که بازار سرمایه کشور ما فرصت بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاری است.
روحبخش با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاران خارجی در حال مطالعه بازار سرمایه ایران هستند، بیان کرد: این گروه از افراد به دنبال شناسایی ظرفیت‌های بورس تهران هستند تا پس از آنکه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران برداشته شد و سیاست‌های تنبیهی درباره ایران از میان رفت، بتوانند با اطمینان خاطر و به صورت عملیاتی اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.
سرپرست روابط‌عمومی و امور بین‌الملل بورس تهران در ادامه بیان کرد: سرمایه‌گذاران خارجی درحال‌حاضر در فاز مطالعه و بررسی هستند و کار اجرایی انجام نمی‌دهند تا بتوانند بعد از گشایش‌های اقتصادی بدون دغدغه و ریسک وارد بازار سرمایه ایران شوند.
آماده‌سازی زیرساخت‌ها
روحبخش در پاسخ به سوالی مبنی بر آنکه سرمایه‌گذاران خارجی بیشتر از کدام کشورها از بورس تهران بازدید کرده‌اند، گفت: طیف بسیار گسترده‌ای از افراد از کشورهای انگلیس، حوزه خلیج‌فارس، یونان، آلمان، سوئیس و روسیه وارد کشور شده‌اند و درخواست‌های بسیار مختلفی نیز برای آشنایی با بورس تهران داشته‌ایم.
روحبخش با اشاره به اینکه در زمان تحریم‌ها سرمایه‌گذار جدیدی به بازار سرمایه وارد نشده است، اظهار کرد: در چند سال اخیر به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و همچنین محدودیت‌ها برای جابه‌جایی پول، سرمایه‌گذاران خارجی جدیدی در بازار سرمایه ایران حضور نداشتند اما سرمایه‌گذاران خارجی که از گذشته در بورس تهران فعال بوده و منابع خود را وارد کرده بودند در این مدت به خرید و فروش می‌پرداختند.
وی به آماده‌سازی زیرساخت‌های بین‌المللی بورس اشاره کرد و گفت: در یک‌سال اخیر با کارگزاران و نهادهای درگیر معاملات در بورس جلساتی برگزار شده است. به این ترتیب این گروه از افراد مشکلات و نقاط کور را اعلام کرده‌اند و در این مدت سعی شده مشکلات موجود انعکاس پیدا کند و برای رفع آنها نیز اقداماتی شود. برای نمونه بحث افتتاح حساب برای سرمایه‌گذاران خارجی بسیار سخت بود اما با مذاکراتی که با بانک مرکزی انجام شده، مقرر است تا افتتاح حساب خارجی‌ها سهل شود.
گام‌هایی برای بین‌المللی‌شدن
روحبخش بسیاری از مشکلات فعلی را مربوط به بازار سرمایه ندانست و بیان کرد: در برخی مواقع دیده شده که معضلات کنونی پیش‌روی بورس تهران تنها به این بازار ارتباط ندارد و مواردی خارج از بازار است. بنابراین نیاز است با رایزنی و گفت‌وگوهای مناسب با دیگر بخش‌های فعال در کشور این‌گونه مشکلات حل شود.
وی به برداشته‌شدن گام‌هایی برای بین‌المللی‌شدن بورس تهران اشاره کرد و افزود: بازار سرمایه برای بین‌المللی‌شدن اقداماتی داشته، برای نمونه بورس استانبول از ابتدای سال درخواستی مبنی بر پذیرش شرکت‌های بورس تهران در بورس استانبول و انجام معامله روی سهام آنها و همچنین برعکس داشته که در هفته گذشته این موضوع در قالب یک تفاهمنامه به سرانجام رسید.
کمبود نقدینگی
بحث باز شدن درهای اقتصاد ایران به گونه‌ای با سرعت پیش می‌رود که کارشناسان معتقدند ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بورس تهران می‌تواند مزایا و معایبی را به دنبال داشته باشد اما نکته قابل توجه این است که به طور قطع مزایای ورود این افراد به تالار حافظ از عیب‌های آن بسیار بیشتر است.
در این باره یکی از کارشناسان بازار سرمایه معتقد است ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بازار سرمایه ایران فرصت‌های زیادی را برای کشور به وجود می‌آورد.
سیدحمید میرمعینی در گفت‌وگو با صمت یکی از مهم‌ترین مشکلات بازار سرمایه را کمبود نقدینگی دانست و گفت: از آنجایی‌که سرمایه‌گذاران خارجی با خود منابعی را به کشور وارد می‌کنند و در حال حاضر با کمبود مواجه هستیم، این میزان تزریق نقدینگی می‌تواند تا حدودی یکی از مشکلات بازار را حل کند.
وی ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور را مستلزم واردشدن استانداردها و نظام‌های پاسخگویی جدید دانست و گفت: با ورود این افراد به بورس تهران، قوانین جدیدی به سیستم مدیریتی کشور وارد می‌شود زیرا برای سرمایه‌گذاری این گروه به خط‌مشی‌های بین‌المللی نیاز است که این مقررات می‌تواند روی عملکرد، نحوه و کارآیی شرکت‌ها تاثیر بسیاری بگذارد.
میرمعینی با اشاره به اینکه هزینه سرمایه و نرخ بازده مورد انتظار شرکت‌های سرمایه‌گذاری خارجی پایین است، گفت: در حال حاضر نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذار داخلی بالاست که این ۲ نرخ متفاوت باعث می‌شود تا به مرور زمان نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذار داخلی هم تعدیل شود و به سمت بهینه‌تر شدن حرکت کند.
وی افزایش نقدینگی را یکی از مهم‌ترین عوامل جذب سرمایه‌گذاران خارجی دانست و گفت: وجود ابزارهای نوین مالی و افزایش گردش معاملات، به افزایش نقدشوندگی بازار کمک می‌کند و همه این موارد موجب افزایش میزان شناوری سهام شرکت‌ها خواهد شد.
میرمعینی تهدیدهای ورود سرمایه‌گذاران خارجی را در مقابل مزایای آن ناچیز دانست و اظهار کرد: یکی از معایب ورود سرمایه‌گذاران خارجی به زمان خروج این افراد مربوط می‌شود، زیرا ممکن است در آن زمان فشارهای نقدینگی و فروش برای بازار ایجاد شود اما در وضعیت کنونی، منافع ورود سرمایه‌گذاران خارجی از معایب آن بسیار بیشتر است.
بهروز رسانی قوانین
کارشناسان معتقدند در حال حاضر باید بازار سرمایه برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی تجهیز شود و موانع آن را برطرف کنند. به این ترتیب بهروز زارع، مدیرعامل تامین سرمایه سپهر در گفت‌وگو با صمت با اشاره به اینکه باید قانون‌های موجود در بازار سرمایه با شرایط موجود به‌روزرسانی شود، اظهار کرد: به دلیل سال‌های طولانی اعمال تحریم‌ها علیه ایران، ارتباطات سیستماتیک و زیرساخت‌های لازم با دیگر کشورها در بازار سرمایه وجود ندارد. بنابراین نیاز است مقررات جدیدی در چارچوب مقررات بورس تهران طراحی شود.
وی با اشاره به اینکه با از میان رفتن تحریم‌ها سرمایه‌گذاران به شکل عملی به بورس تهران وارد می‌شوند، گفت: باید شرایطی فراهم شود تا بورس تهران از ثبات نسبی برخوردار شود زیرا سرمایه‌گذاران در بازارهایی حضور پایدار می‌کنند که دارای ثبات باشند. زارع با اشاره به اینکه سیاست‌ها و برنامه‌های کلان اقتصادی برای صنایع و بازارهای فعال در کشور دارای چشم‌اندازهای مبهمی است، بیان کرد: به دلیل ابهام‌های حاکم بر بورس، سرمایه‌گذاری در این بازار از ریسک بالایی برخوردار است، بنابراین در چنین شرایطی سرمایه‌گذاران خارجی وارد این بازار نمی‌شوند یا افرادی در این بازار حضور می‌یابند که قدرت ریسک‌پذیری بالایی داشته باشند. وی حضور سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر خارجی را به زیان بازار سرمایه دانست و گفت: این گروه از افراد با ورود به بازار سرمایه کشور نه‌تنها کمکی به توسعه بازار نمی‌کنند بلکه تلاطم در آن به وجود می‌آورند. زارع توانایی انجام برنامه‌ریزی‌های بلندمدت را از دغدغه‌های سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی دانست و بیان کرد: حضور سرمایه‌گذاران خارجی نیازمند آن است تا بسترهای لازم از حیث چشم‌اندازهای اقتصادی مهیا شود تا به این ترتیب فضای مناسبی برای آنها فراهم آید.
برای نمونه تعیین هرساله قیمت مواد خام یکی از بزرگترین مشکلاتی است که بازار سرمایه با آن روبه‌رو است و سرمایه‌گذاران نمی‌توانند آینده واضحی برای خود ترسیم کنند.
جهش ورود سرمایه با اجرای «برجام»
جانشین رییس سازمان بورس در امور بین‌الملل و جذب سرمایه‌گذاری خارجی از اقدامات انجام‌شده بورس برای عضویت در سازمان بین‌المللی کمیسیون اوراق بهادار، عرضه اوراق بهادار در بازارهای جهانی و مذاکرات با شرکت‌های رتبه‌بندی اعتباری بین‌المللی در ایران خبر داد. بهادر بیژنی در گفت‌وگو با ایرنا، مهم‌ترین ماموریت کنونی سازمان بورس را بین‌المللی‌شدن این نهاد بیان کرد و افزود: به همین دلیل توجه ویژه‌ای برای اجرای این هدف داریم. تعامل درازمدت، سازنده، مفید و آموزنده با بازارهای سرمایه دنیا و همچنین تسهیل و تشویق سرمایه‌گذاران خارجی از مهم‌ترین اهداف سازمان بورس است.
این مقام مسئول درباره پیوستن بازار سرمایه به سازمان بین‌المللی کمیسیون اوراق بهادار گفت: پیوستن به سازمان جهانی نهادهای ناظر بازارهای سرمایه از برنامه‌های مهم سازمان بورس است. بیژنی از برگزاری جلسه مسئولان ارشد سازمان بورس و اوراق بهادار با «دیوید رایت» دبیرکل سازمان بین‌المللی کمیسیون اوراق بهادار در هفته گذشته خبر داد و گفت: در این جلسه مقرر شد عضویت ایران در این نهاد پیگیری شود. همچنین قرار است در بحث‌های فنی، قانون‌گذاری و نظارتی، هماهنگی‌های لازم انجام شود. قرار است عضویت ایران اواسط سال آینده میلادی در اجلاس سران این سازمان در پرو مطرح شده و در این‌باره تصمیم‌گیری شود. بیژنی درباره برنامه‌های این نهاد در راستای جذب سرمایه‌گذار خارجی به وی‍ژه پس از برجام نیز گفت: این امر در چند حوزه پیگیری می‌شود. برای نمونه تنظیم مقررات مشارکت نهادهای مالی خارجی در ارائه خدمات تخصصی در ایران، اصلاح آیین‌نامه سرمایه‌گذاری خارجی، تلاش برای رفع موانع مربوط به افتتاح حساب از سوی اتباع خارجی، تسهیل در اعطای مجوز، تبادل ارز، بحث پولشویی، نهایی و اجرایی‌کردن مقررات تاسیس و فعالیت موسسه‌های رتبه‌بندی و عرضه اوراق بهادار به صورت اوراق بدهی در بازارهای بین‌المللی، از آن جمله است. وی ایجاد بورس بین‌المللی و مرکز بین‌المللی مالی در مناطق آزاد به همراه راه‌اندازی بورس ارز را از برنامه‌های دیگر این سازمان اعلام کرد و گفت: نوسان‌های نرخ ارز ازجمله موانع مهم برای سرمایه‌گذاری خارجی است، با ایجاد بورس ارز براساس قرارداد آتی و اختیار معامله، این مشکل برطرف می‌شود.
این مقام مسئول در سازمان بورس، اصلاح و تکمیل سایت‌های اطلاع‌رسانی به زبان انگلیسی و پیگیری فراهم‌سازی بسترهای لازم برای ارائه گزارش‌های مالی به زبان انگلیسی را از دیگر برنامه‌های این واحد برشمرد. همچنین قرار است در آینده نزدیک برای نخستین بار گزارش سالانه سازمان به زبان انگلیسی تهیه و چاپ شود. بیژنی افزود: سازمان بورس و اوراق بهادار با بازارهای هدف‌گذاری‌شده وارد مذاکرات جدی شده و بر این اساس قرار است تا ۲ هفته آینده نخستین کارگاه آموزشی و همکاری ایران و کره‌جنوبی برگزار شود.