نصرالله برزنی*
افت هیجانی بورس
افت سنگین بازار سهام در روز گذشته تنها ناشی از رفتارهای هیجانی سهامداران بود و هیچ اتفاق بنیادی و خاصی در ریزش آن دخیل نیست؛ طبیعی است که یک خبر خوش درباره آینده اقتصاد باعث اقدام به سرمایه‌گذاری برای انتفاع از سود یا برعکس خبر ناخوشایند عکس‌‌العملی منفی و خروج از بازار را در پی داشته باشد اما رفتار سهامداران طی دو روز اخیر بسیارهیجانی یا بیش از حد لازم (overreaction) بوده، زیرا اتفاق خاصی در بورس تهران رخ نداده است.
تجربه یک ماه گذشته حاکی از نوسانات و فراز و فرودهای بورس در این مدت است که مهم‌ترین شاخصه آن به نمایش گذاشتن رفتارهای سرمایه‌گذاران و تاثیر شدید این موضوع برکلیت بازار است؛ در واقع هیچ اتفاق خاصی در بازار رخ نداده، تولید به همان منوال قبل ادامه دارد و واحدهای معامله سهام همچنان فعال هستند و این افت سنگین تنها به بحث انتظارات و رفتارهای هیجانی سهامداران بستگی دارد که بررسی و مطالعه رفتار سرمایه‌گذاران در یک ماه گذشته اثبات این موضوع خواهد بود.
این نکته را نیز نباید فراموش کرد که افت هیجانی بازار نیز تنها به دلیل تعویق در توافقات هسته‌ای رخ داده نه قطع نهایی مذاکرات و بی نتیجه بودن آن؛ بیشتر فعالان بازار انتظار داشتند که یک توافقنامه جامع با جزئیات فنی منتشر شود و تمام مباحث مربوط به مذاکرات به‌طور کلی پایان بپذیرد، اما در حال حاضر تنها تاخیری کوتاه‌مدت در روند به نتیجه رسیدن آن پیش آمده که در روزهای آینده اثر پذیری کمتری بر بازار خواهد داشت.
در این بین سهامداران روز دوشنبه رفتار هیجانی از خود نشان داده و نسبت به خریداری سهام شرکت‌ها اقدام کرده بودند و دیروز نیز با تمدید زمان مذاکرات، سهام خریداری شده را فروختند؛ این در حالی است که در این شرایط نباید نسبت به خرید و فروش سهام اقدام کرد و در واقع این افراد ضررکنندگان اصلی در بازار هستند.
البته بخشی از این رفتارها ناشی از غنی نبودن فرهنگ سهامداری است که باید با اطلاع‌رسانی‌های مناسب این مساله رفع شود تا سرمایه‌گذاران مجدد با خرید و فروش‌های ناشیانه خود نه تنها دارایی خود بلکه بازار را نیز به مخاطره نیندازند و توصیه می‌شود سرمایه‌گذاران این بازار منطقی تر و با مطالعه بیشتر و همچنین با دید بلند مدت وارد بورس شوند. فراموش نشود که مذاکرات پیرامون 1+5 نتایج بسیار مثبتی برای اقتصاد کشور در پی داشته است؛ تحریم‌های بیشتر متوقف شده، واحدهای زیادی مجاز به فعالیت شدند، تولیدات افزایش یافته و صادرات بهتر و آسان تر شده و چنانچه در بدبینانه‌ترین حالت ممکن مذاکرات با همان شرایط قبلی نیز ادامه پیدا کند بازهم شرایط برای اقتصاد و بنگاه‌ها مطلوب خواهد بود. در این میان نرمش در تحریم‌ها توسط اتحادیه اروپا را نیز نباید فراموش کرد؛ چنانچه تحریم‌ها کاملا برطرف نشود حداقل به‌صورت تعلیق درخواهد آمد که در این صورت صنایع مختلفی از قبیل بانک‌ها، بیمه و کشتیرانی شرایط مناسب‌تری را تجربه می‌کنند. تاکید می‌کنم که بنیادهای اصلی بازار در یک سال و نیم اخیر استحکام بیشتری یافته‌اند به‌طوری‌که معدنی‌ها، پتروشیمی‌ها و برخی دیگر از صنایع قادرند به راحتی تولیدات بیشتری داشته باشند و از سوی دیگر صادرات آنها نیز افزایش یافته است؛ در این مدت درآمدهای نفتی افزایش یافته و چنانچه منابع ارزی نیز آزاد شود علائم مثبت‌تری را در بازار شاهد خواهیم بود. افزون بر این در حال حاضر قیمت سهام معامله شده در بازار به مراتب پایین تر از ارزش ذاتی سهام است و این نشان‌دهنده عدم وجود مساله بنیادی در ذات بازار است و با توجه به مصوبات پیرامون کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی می‌توان همچنان ادعا کرد که بازار سهام به‌عنوان گزینه برتر سرمایه‌گذاری در دیگر بازارهای رقیب است.