پول چیست؟
پول در واقع هر دارایی است که با آن بتوان به آسانی کالاها و خدمات را خریداری کرد. در مکالمات روزمره، کلمه پول به معنی ثروت بکار میرود. ممکن است فردی از شما بپرسد که «ایلان ماسک» (Elon Musk) چقدر پول دارد و شما پاسخ میدهید در حدود ۱۰۵ هزار میلیون دلار. این عدد شامل ارزش سهام، اوراق بهادار، املاک و دیگر داراییهایی است که ماسک مالک آنهاست.
اما منظور ما در اینجا اصطلاح فنی پول است. پول همان وجه نقد و سایر داراییهایی است که نقد کردن آنها آسان است. مواردی که شما برای پرداخت از آنها استفاده میکنید نیز جزو پول محسوب میشوند مانند چک و کارتهای اعتباری. تعریف پول شامل «سپردههای دیداری» (Demand Deposits) و سایر سپردههای بانکی که قابل چک کشیدن باشند، نیز هست. در تعریف گستردهتر، پول ممکن است شامل چکهای مسافرتی و حسابهای پسانداز هم باشد.
شبه پول چیست؟
«شبه پول» (Near-money) به داراییهایی اشاره میکند که به صورت مستقیم به عنوان وسیله مبادله قابل استفاده و نقد نیستند، اما میتوان آنها را به پول نقد یا سپردههای بانکی چک کشیدنی تبدیل کرد. حسابهای پسانداز و حسابهای مدتدار هم بسته به تعریف در نظر گرفته شده و جامعیت آن ممکن است زیر مجموعه پول یا شبه پول طبقهبندی شوند. بستگی به تحلیلی که میخواهید انجام دهید ممکن است تعریف شما از پول و شبهپول متفاوت باشد.
خلق نقدینگی
خلق نقدینگی جزو فعالیتهای تعریف شده برای بانکها است. بیشتر پول موجود توسط بانکها به شکل سپرده خلق میشود. هر زمانی که بانکها وام میدهند در واقع در حال خلق پول هستند. پولی که بانک ایجاد میکند پول کاغذی نیست که نشان بانک مرکزی روی آن باشد. پول سپردهای الکترونیکی است که زمانی که مانده حساب خود را در خودپرداز چک میکنید، بر صفحه پدیدار میشود.
بانکها در فرایند حسابداری که هنگام ایجاد وام به وجود میآورند، پول خلق میکنند. این ارقام در واقع بدهی بانک به شماست. با استفاده از کارت بانکی یا خدمات اینترنتی بانکها میتوانید این پولها را همانند اسکناس خرج کنید. بانکهای تجاری با دادن وام به خلق پول میپردازند. برای مثال بانک به فردی وام میدهد تا مبلغ رهن خانهای را بپردازد. در این زمان، الزاماً بانک به اندازه آن مبلغ به فرد اسکناس تحویل نمیدهد، بلکه بر اعتبار حساب فرد میافزاید و در این زمان پول جدید خلق میشود.
بانک ها طی سالها با این روش میزان پول موجود در اقتصاد را به طرز پیشبینی نشدهای افزایش دادهاند. این امر موجب تورم و افزایش قیمتها شده است. البته روی دیگر از این قضیه این است که با ایجاد هر وام جدید، بدهی جدیدی نیز به وجود میآید.